ایران همچون بسیاری از کشورهای آسیایی، از پرمصرف ترین کشورها در حوزه ادویه است. با این وجود بیشتر ادویه مصرفی کشور از طریق واردات تامین می شود. در این مقاله نگاهی کوتاه به وضعیت تجارت ادویه در ایران می پردازیم.
فهرست مطالب مقاله
تاریخچه تجارت ادویه
طبق اسناد تاریخی موجود، تجارت ادویه از 3500 سال قبل از میلاد مسیح و از زمان مصر باستان آغاز شده است. این تجارت حدود 5 هزار سال در اختیار اعراب بود و در گذر زمان به خاورمیانه، مدیترانه شرقی و اروپا رسید. تجارت ادویه جنگ های خونینی را نیز تجربه کرده است. نزاع میان انگلستان و هلند، بر سر تجارت ادویه 200 سال به طول انجامید. این درگیری ها زمانی پایان یافت که انگلستان دو کشور هند و سیلان، و هلند دو کشور جاوه و سوماترا را مستعمره خود کردند.
تجارت ادویه در طول تاریخ یکی از سودآورترین تجارت ها بوده است. در قرن های هشتم تا پانزدهم میلادی، جمهوری ونیز انحصار خرید و فروش ادویه با خاورمیانه، به عنوان کانون تولید ادویه جهان، را در اختیار داشت؛ و اینگونه به یکی از ثروتمندترین کشورهای اروپایی مبدل شده بود.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
تولید و تجارت ادویه در ایران
امروزه در قفسه های فروشگاه های زنجیره ای، سوپرمارکت ها و .. انواع ادویه در بسته بندی های مختلف به چشم می خورد. آمارهای منتشر شده حاکی از آن است که سالیانه بیش از 220 هزار تن ادویه در ایران مصرف می شود. نکته قابل توجه آن که تنها 5 نوع ادویه و به مقدار سالیانه حدود 50 هزار تن در کشور تولید می شود. به عبارت دیگر بیش از 170 هزار تن ادویه مصرفی کشور از طریق واردات تامین می شود.
واردات ادویه به دو روش فله ای و بسته بندی انجام می شود. روش فله ای، همان روش سنتی تجارت ادویه و در بسته های بزرگ است. اما روش بسته بندی با رشد صنعت بسته بندی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. به عبارت دیگر، واردات ادویه به صورت بسته بندی روش مدرن تجارت ادویه است.
همانگونه که گفته شد ایران تولیدکننده عمده تنها 5 نوع ادویه است. این ادویه ها عبارت اند از:
- زعفران
- فلفل قرمز
- سماق
- گلپر
- زیره سبز و سیاه
هر چند این ادویه ها در بسیاری از مناطق ایران کشت و تولید می شود؛ اما عمده تولید این ادویه ها در مناطق زیر است:
- خراسان رضوی و جنوبی – زعفران – درباره زعفران ایرانی بیشتر بخوانید.
- سبزوار و گرگان – فلفل قرمز
- تبریز – سماق
- شهرهای شمالی ایران -گلپر
- کرمان – زیره سیاه
- مشهد، سبزوار، قم و تبریز – زیره سبز
در کنار تولیدات داخلی، ادویه های وارداتی که جایگاه ویژه ای در سبد خانوار و صنایع تبدیلی دارند، این اقلام هستند:
- فلفل سیاه
- زردچوبه
- دارچین
- زنجبیل
- هل
اینکه ایران نتوانسته دست به تولید ادویه های مورد نیاز داخل بزند شرایط آب و هوایی است. کشورهای هند، اندونزی، سنگاپور و مالزی از بزرگترین تولیدکنندگان ادویه در جهان هستند. برای نمونه خاستگاه زردچوبه کشور هند است و این کشور تنها تولیدکننده زردچوبه در دنیا است.
“سندبادسل ، بازاربزرگ عمده فروشی کالا با تنوعی بالا از محصولات به قیمت عمده ، مرجع خرید تجار و بازرگانان ایرانی و خارجی و مرجع محصولات عمده ایرانی”
آمارهای جهانی تجارت ادویه
طبق آمارهای منتشر شده از سوی نهادهای بین المللی، میزان تجارت جهانی ادویه با کد تعرفه 0910، در سال 2019 بیش از 2 میلیارد دلار تخمین زده شده است. 5 صادرکننده و واردکننده برتر ادویه در جهان به تفکیک در جداول زیر آمده است.
ایران پس از اسپانیا، جایگاه هفتم صادرات ادویه در جهان را به خود اختصاص داده است.
طبق آمارهای جهانی، بیشترین صادرات ادویه از ایران در سال 2019، به ترتیب به کشورهای زیر بوده است:
نگاهی به صادرات ادویه در ایران
همانگونه که گفته شد، ایران تولیدکننده عمده 5 نوع ادویه است. یکی از این ادویه های صادراتی، زعفران است که در مقاله ای به طور مفصل به زعفران ایرانی پرداخته ایم. از دیگر ادویه های مهم صادراتی زیره سبز است. زیره سبز که در شهرهایی چون مشهد، سبزوار، قم و تبریز کشت می شود به کشورهای اروپایی صادر می شود.
زیره سبز صادراتی به اروپا برای تولید دارو مورد استفاده قرار می گیرد.
مشروط به بارندگی مطلوب، امکان برداشت بیش از 20 هزار تن زیره سبزه از زمین های زیرکشت وجود دارد. کاهش میزان بارندگی می تواند تولید این محصول را به 8 تا 10 هزار تن کاهش دهد. در هر صورت بیشتر محصول تولید شده، در فرآیند صادرات قرار می گیرد.
براساس آمار اعلامی گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان صادرات ادویه با تعرفه گمرکی 0910 ، در سال 1399 مبلغی بالغ بر 193 میلیون دلار بوده که برخی از بیشترین اقلام صادراتی به شرح زیر است:
- زعفران
- آویشن
- برگ بو
هرچند برگ بو و آویشن در زمره اقلام صادراتی است، اما ایران تولیدکننده عمده این محصولات نبوده و در برخی از موارد از روش صادرات مجدد این محصولات استفاده می نماید.
عمده صادرات به کشورهای زیر بوده:
- هنگ کنگ
- چین
- اسپانیا
- امارات متحده
میزان صادرات زیره سبز با تعرفه گمرکی 0909 در سال 1399، رقمی بالغ بر 46 میلیون دلار اعلام شده است.
واردات ادویه و الزامات آن
همانگونه که گفته شد چیزی حدود 77 درصد ادویه مورد نیاز داخل، از طریق واردات تامین می شود. بیشتر این واردات به صورت فله ای و به صورت چوب دار است. ادویه های وارداتی برای فرآوری و بسته بندی وارد کارخانه های مربوطه شده و سپس به شبکه فروش و توزیع ارسال می شوند.
طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان واردات انواع ادویه با تعرفه گمرکی 0910 در سال 1399، بالغ بر 30 میلیون دلار بوده است. بیشترین ورادات از کشورهای هند، چین و امارات متحده صورت گرفته است. ادویه های وارداتی عبارت اند از:
- زردچوبه
- زنجبیل
گفتنی است برای واردات ادویه، با توجه به نوع ادویه، مجوزهای زیر مورد نیاز است:
- حفظ نباتات
- سازمان غذا و دارو
- وزارت بهداشت
- سازمان استاندارد
معضل پیش روی صادرات ادویه ایران
به گفته کارشناسان و فعالان تجارت ادویه، بزرگترین مشکل موجود در صادرات ادویه، فقدان بسته بندی مناسب است. باوجود پیشرفت های تکولوژیک کشور، هنوز در خصوص ماشین آلات و دستگاه های فرآوری ادویه، به واردات نیازمند هستیم. به گفته این کارشناسان، صنایع بسته بندی کشور هنوز به خودکفایی لازم نرسیده و بسیاری از مواد اولیه بسته بندی به واردات متکی است. از این رو نوسانات نرخ ارز تولیدکنندگان را نیز تحت فشار قرار می دهد. بی شک این امر بر هزینه تولید و قیمت تمام شده محصولات اثر منفی می گذراد.
راز طلایی رشد صادرات غیرنفتی، بسته بندی خلاقانه و مطلوب محصولات است.
در حوزه صادراتی، متاسفانه به دلیل نبود بسته بندی خلاقانه و مطلوب برای ادویه های صادراتی، این ادویه ها با قیمت بسیار پایین به بازار جهانی عرضه می شود. این شرایط به نحوی است که ادویه های ایران روز به روز جایگاه صادراتی خود را از دست داده و نام و برند کشورهای دیگر در بازارهای جهانی مطرح شده است. به عنوان نمونه زعفران ایرانی به دلیل ضعف در بسته بندی، توسط کشورهای چون امارات متحده و اسپانیا بسته بندی و در فرآیند صادرات مجدد قرار میگیرد.
به اعتقاد کارشناسان، توان رقابتی کالا با بسته بندی مناسب در بازارهای جهانی بسیار بیشتر از عرضه محصولات به صورت فله یا بسته بندی غیراستاندارد است. از اینرو توقع آن می رود که دولت با برنامه‌ریزی کارآمد و اصولی، وضعیت صادرات کالاهای غیرنفتی در کشور را توسعه دهد. یکی از راهکارهای قابل اجرا در این زمینه، کنترل تعرفه کالاها در بازار داخلی است. از این طریق صادرات کالاهای غیرنفتی در بازار جهانی به نحو مطلوبی کنترل شده و با قیمت مناسبی در بازار جهانی به فروش خواهد رسید.
“رایگان و بدون کارمزد، از یک کلیو تا یک کشتی از محصولات غذایی،آرایشی بهداشتی و صنایع دستی رو در سایت سندبادسل بفروش. کافیه فقط ثبت نام کنی!!!! “
