آشپزی روزمره ایرانیان با زعفران عجین شده است. کمتر غذایی است که ردی از زعفران را در خود نداشته باشد. این ادویه ارزشمند و گران، دارای خواص درمانی فراوانی است. در این مقاله صفر تا صد خواص زعفران را موردبررسی قرار خواهیم داد. با مجله کسب‌وکار سندبادسل همراه باشید.
فهرست مطالب مقاله
اندکی درباره زعفران
همان‌گونه که در مقاله «زعفران ایرانی» گفته شد، قدمت زعفران به ۳۵۰۰ سال قبل بازمی‌گردد. به‌زعم بسیاری خاستگاه اصلی زعفران، ایران بوده است. طبق مستندات تاریخی از زمان ساسانیان کاشت زعفران در قم رواج یافت. به‌طورکلی در ایران قدیم کشت زعفران در مناطق مرکزی بسیار رواج داشته است. پس از ایران نخستین زعفران در شام، اسپانیای اسلامی و شمال آفریقا کشت شد. چنین گفته می‌شود که اقوام ایرانی مانند رستمیان در انتقال و اشاعه فرهنگ زعفران و زعفران کاری بسیار تأثیرگذار بوده‌اند.
انواع زعفران و فرآورده‌های آن
زعفران به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی معمولاً بر اساس نحوه جدا کردن کلاله از خامه زعفران صورت می‌گیرد. هر چه خلوص زعفران بیشتر باشد قدرت رنگ دهی و طعم بهتری خواهد داشت و قیمت آن نیز افزایش می‌یابد. انواع زعفران عبارت‌اند از:
- سوپرنگین (درصد سافرانال و کروسین بالاتر با رنگدهی و عطر بالا)
- شبه نگین (پس از سوپرنگین، از رنگ دهی نسبتا خوبی برخوردار است)
- نگین
- سرگل (پراستفاده ترین نوع زعفران در ایران)
- پوشال
- دسته
- ریشه زعفران
- سایر فرآورده های زعفران شامل گلبرگ زعفران و زردی زعفران
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
ترکیبات زعفران
زعفران به دلیل دارا بود ترکیبات خاص، از سایر گیاهان متمایز شده است. کیفیت زعفران با کمک لابراتوارهای مجهز سنجیده می‌شود. هر چه درصد این ترکیبات بیشتر باشد، زعفران با کیفیت‌تر بوده و خواص آن بیشتر است. ترکیبات زعفران بدین شرح است:
- کروسین؛ عامل رنگ دهی
- پیکروسین؛ عامل طعم
- سافرانال؛ عامل عطر و بو
علاوه بر این کلاله گیاه زعفران از ترکیبات دیگری نیز برخوردار است که عبارت‌اند از:
- کربوهیدرات
- مواد معدنی
- موسیلاژ
- ریبوفلاوین
- تیامین
- آنتوسیانین
- کاروتن
- لیکوپن
- زیگزانتین
آنتی‌اکسیدان های موجود در زعفران، به مقابله با استرس اکسیداتیو و رادیکال‌های آزاد بدن کمک شایانی می‌نماید. همان‌طور که می‌دانید استرس اکسیداتیو و رادیکال‌های آزاد در ایجاد بیماری‌های بسیاری مانند سرطان و بیماری‌های قلبی نقش دارد. ازاین‌رو آنتی‌اکسیدان های زعفران می‌توانند به حفظ سلامت افراد مؤثر باشند.
جدول ارزش غذایی زعفران
از انواع ترکیبات زعفران گفتیم، حال نگاهی به جدول ارزش غذایی این گیاه ارزشمند بیندازیم.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش زعفران ناب ایرانی
خواص زعفران
زعفران با ترکیبات ارزشمندش، خواص دارویی و درمانی بی‌شماری دارد. در ادامه به برخی از این موارد می‌پردازیم.
پیشگیری از اختلالات عصبی
از مهم‌ترین خواص زعفران می‌توان به کمک به افزایش سلامت مغز اشاره نمود. خواص ضدالتهابی زعفران نقش مهمی در محافظت از بدن در مقابل اختلالات مؤثر بر سیستم عصبی ایفا می‌کند. کروسین موجود در زعفران می‌تواند التهاب و آسیب اکسیداتیو را کاهش دهد. مطالعات اخیر نشان داده که کروسین می‌تواند از شدت اختلالات حافظه، جراحات مغزی و اسکیزوفرنی بکاهد. علت این امر تأثیر ترکیبات زعفران روی سیستم‌های کولینرژیک و دوپامینرژیک است.
تقویت روحیه
خواص شادی‌آفرین زعفران می‌تواند در بهبود روحیه و درمان افسردگی مؤثر باشد. طبق نتایج یک پژوهش، عصاره زعفران بدون ایجاد تغییر در میزان سایر هورمان های مغز، سطح دوپامین را افزایش می‌دهد. در پژوهش دیگری آمده است که مصرف روزانه ۳۰ میلی‌گرم زعفران، اثرات مشابه ایمی پرامین و فلوکستین را بر بدن بر جای می‌گذارد؛ که این می‌تواند در درمان افسردگی خفیف تا متوسط مفید واقع شود.
افزایش هوش و قدرت حافظه
هرچند گفته می‌شود که هوش عاملی ژنتیکی است و بیشتر جنبه ارثی دارد؛ اما زعفران با خواص فوق‌العاده‌اش می‌تواند این قاعده را اندکی تغییر دهد. مواد معدنی موجود در زعفران برافزایش هوش تأثیر می‌گذارند. این مواد معدنی عبارت‌اند از:
- منگنز
- مس
- آهن
- سلنیوم
- روی
- منیزیم
این مواد معدنی همچون کوفاکتور واکنش‌های آنزیمی عمل می‌کنند که منجر به بهبود متابولیسم و عملکرد سیستم‌های بدن می‌شوند.
کمک به کاهش وزن
پژوهش‌های علمی حاکی از آن است که زعفران موجب کاهش اشتها و به تبع آن کاهش وزن می‌شود. طبق این پژوهش، عصاره زعفران به افراد مبتلابه بیماری شریان کرونی کمک می‌کند تا شاخص توده بدنی، حجم چربی کلی و چربی دور کمر را کاهش دهند.
کاهش و کنترل التهاب آرتروز
زعفران، خستگی و التهاب عضلات را کاهش داده و علائم تورم در مفاصل را بهبود می‌بخشد. مصرف همزمان زعفران و شیر، میزان جذب کلسیم را افزایش داده و موجب استحکام استخوان‌ها می‌شود.
کمک به درمان و بهبود بیماری‌های پوستی
خاصیت آنتی‌اکسیدانی زعفران، اثرات محافظت‌کنندگی در برابر نور و همچنین خاصیت مرطوب‌کنندگی را برای پوست به همراه دارد. برخی از مهم‌ترین خواص و فواید زعفران برای پوست در ادامه آمده است:
- کاهش التهابات پوستی
- روشن کننده پوست
- کاهش جوش و لک
- درخشان کننده پوست
- بهبود بافت پوست
- خاصیت آبرسانی
- درمان جای زخم و اسکار
دیگر خواص زعفران
همان‌گونه که گفتیم، زعفران خواص عدیده‌ای دارد. برخی دیگر از خواص زعفران بدین شرح است:
- درمان ریزش مو
- بهبود اختلالات تنفسی و سرفه های مزمن
- جلوگیری از بیماری های گوارشی
- بهبود بینایی و جلوگیری از پیرچشمی
- درمان فشار و قند خون
- کنترل و پیش گیری از دیابت
- بهبود سندرم پیش از قاعدگی در بانوان
- درمان نقرس
- تعدیل کننده سردی بدن
- بهبود اختلالاتی چون اختلال خواب، اختلال حافظه و …
- کمک به بهبود متابولیسم بدن
عوارض مصرف زعفران
مصرف بی‌رویه و بیش‌ازحد هر گیاه دارویی، می‌تواند عوارضی را برای فرد در پی داشته باشد. زعفران نیز از این امر مستثنا نیست. افزایش بیش‌ازاندازه زعفران می‌تواند موجب اضطراب، ناراحتی معده و در برخی موارد واکنش‌های آلرژیک شود. مصرف زعفران برای افراد مبتلابه اختلال دو قطبی به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، زعفران با برخی داروها مانند وارفارین و داروهای فشارخون تداخل دارد. برای مصرف زعفران به‌صورت درمانی باید حتماً با پزشک مشورت نمایید. برخی دیگر از عوارض مصرف زیاد زعفران بدین شرح است:
- کاهش ضربان قلب
- سردرد
- ضعیف شدن حواس
- استفراغ
- سرگیجه
- بی حالی و رخوت
- خونریزی از بینی
- حالت تهوع
- اسهال خونی
- ادرار خونی
- خونریزی رحم
- کولیک روده
- سرگیجه
طرز تهیه دمنوش زعفران
دمنوش زعفران علیرغم طعم بسیار خوشایند، خواص فوق‌العاده‌ای نیز دارد. ازاین‌رو این دمنوش در سراسر دنیا محبوب و موردعلاقه قرارگرفته است. ابتدا زعفران را در یک هاون کوچک به خوبی آسیاب نمایید. مقدار کافی از زعفران را همراه با آب سرد و مقداری نبات، داخل قوری ریخته و به مدت ۳۰ دقیقه روی بخار کتری قرار دهید تا به خوبی دم بکشد. در حال حاضر انواع دمنوش های زعفرانی با برندهای مختلف در بازار عرضه می‌شود.
بیشتر بخوانید: تجارت انواع دمنوش
