زیتون یکی از میوه های شناخته شده و پرطرفدار در جهان است که از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. زیتون که به میوه مدیترانه ای معروف است، به طور گسترده در ایران کشت می شود. در این مقاله به معرفی زیتون ایرانی خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب مقاله
زیتون
زیتون درختی مقاوم و همیشه سبز است که در شرایط اقلیمی معتدل به خوبی رشد میکند. این میوه از قدیمی ترین درختان شناخته شده در جهان است. این درخت از ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، به عنوان منبع ثروت پادشاهی تـــمدن باستان در جزیره کرت به حساب می آمد. گفته می شود اهالی فنیقیه، کشت زیتون را از سواحل مدیترانه تا آفریقا و جنوب اروپا گسترش دادند.
نشانه هایی از زیتون 2000 ساله در مقبره های مصر یافت شده است .
طبق برخی دیگر از اسناد تاریخی، زیتون در سرزمین کنعان و منطقه ای در سوریه کشت می شده و برای ساکنین آن اهمیت اقتصادی داشته است. در یونان باستان روغن زیتون به عنوان ماده ای برای ثروتمندان شناخته می شد.
در گذشته های دور، زیتون نه تنها نماد صلح بود، بلکه نشان ثروت و وفور کشور نیز محسوب می شد.
به گفته شورای بین المللی زیتون (IOC) 139 گونه زیتون در جهان شناسایی شده است؛ و در حال حاضر 23 کشور، 85 درصد زیتون جهان را تولید میکنند. زیتون دارای رنگ های سبز، سیاه، زرد، قرمز و بنفش است و هر رقم از زیتون ویژگی های شیمیایی و طعم خاص خود را دارد.
زیتون در ایران
بیش از 90 هزار هکتار از اراضی کشور به کشت زیتون اختصاص دارد و سالانه قریب به 150 هزار تن برداشت زیتون از سطح باغات انجام می‌گیرد. طبق اطلاعات منتشر شده توسط مرکز تحقیقات وزارت جهاد کشاورزی، 110 نوع زیتون در بیش از 26 منطقه ایران کشت می شود. در این بین، استان گیلان سابقه طولانی در تولید و پرورش زیتون دارد. پیش از این تصور می‌شد کشت زیتون در رودبار قدمت ۸۰۰ ساله دارد؛ اما تازه‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در تپه باستانی کلورز مشخص کرد که کشت زیتون در منطقه روردبار به حدود 2 هزار سال قبل باز می گردد.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
شهرستان طارم در استان زنجان، یکی دیگر از مراکز مهم تولید زیتون در ایران است. این شهرستان با تولید 35 درصد از کل زیتون کشور سهم بسزایی را داراست. سالانه قریب به 45 هزار تن زیتون از سطح این شهرستان برداشت می شود. همچنین ایستگاه تحقیقات زیتون طارم از مهمترین مراکز تحقیقاتی زیتون در کشور است. در این ایستگاه حدود 60 رقم زیتون و 200 ژنوتیپ از سراسر ایران و جهان نگهداری می شود. این مرکز بزرگترین ذخیره ژنیتیکی زیتون در ایران و خاورمیانه است.
50 درصد زیتون تولیدی در طارم جهت استحصال روغن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به طور کلی ارقام زیتون موجود در کشور به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شوند. مهمترین ارقام زیتون ایرانی و ویژگی های آنها در جدول زیر آمده است:
برخی از مهمترین ارقام زیتون خارجی، موجود در ایران عبارت اند از:
- آربکین
- آمیگدالولیا
- بلیدی
- فرانتوئیو
- میشن
- میکسان
- سیگویز
- آراووکو
- مانزانیلا
- پیکولین
- پیکوال
- لچینو
“در پلتفرم عمده فروشی آنلاین سندباسل از یک کیلو تا یک کشتی را به راحتی بفروش!!!”
نگاهی به تولید جهانی زیتون
همانطور که گفته شد، در حال حاضر 85 درصد زیتون جهان، توسط 23 کشور تولید می شود. مطابق آمارهای منتشر شده توسط فائو در سال 2019، ده کشور برتر در تولید زیتون عبارت اند از:
نکته قابل توجه آنکه، اسپانیا در سال 2019 توانست نزدیک به 31 درصد از کل زیتون جهان را تولید کند. گفتنی است ایران در سال 2019، با بیش از 86 هزار تن تولید زیتون، جایگاه 20 ام در جهان را به خود اختصاص داد.
آمار جهانی صادرات و واردات زیتون
زیتون یکی از محصولات کشاورزی پرطرفدار در جهان است؛ از اینرو تجارت این محصول در جهان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. طبق آمارهای منتشر شده برای سال 2020، 10 صادرکننده و واردکننده برتر زیتون در جهان به تفکیک در جداول زیر آمده است:
پرتغال در حال حاضر سهمی بیش از 32 درصد از کل صادرات جهان را در اختیار دارد.
زیتون تازه یا سرد کرده، با کد تعرفه گمرکی 070992 در جهان شناخته می شود.
آمارها بیانگر وجود روابط تجاری ویژه در زمینه زیتون، میان اسپانیا به عنوان برترین تولیدکننده زیتون در جهان، و پرتغال به عنوان برترین صادرکننده و واردکننده زیتون است. مشخصا بخشی از تجارت پرتغال به صادرات مجدد زیتون اختصاص دارد.
آمار صادرات و واردات زیتون در ایران
همانگونه که گفته شد، ایران در سال 2019 با تولید بیش از 86 هزار تن، بیستمین کشور در تولید زیتون در جهان بوده است. طبق آمار منتشر شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان صادرات زیتون تازه یا سردشده در سال 99، مبلغی بالغ بر 38 هزار دلار اعلام شده است. برخی از مقاصد صادراتی کشورهای عراق، اوکراین، امارات متحده و مالزی بوده اند.
علاوه بر صادرات زیتون تازه و سردشده در سال 1399، صادرات زیتون به صورت محفوظ شده به طور موقت و همچنین محفوظ شده به جز در سرکه یا درجوهر سرکه (یخ نزده) نیز انجام شده است. مجموع این صادرات رقمی بالغ بر 1 میلیون و 900 هزار دلار بوده است. مجموع ارقام صادراتی فوق نشان از عدم موفقیت ایران در صادرات این محصول است.
کشورهایی چون عراق، عربستان و امارات متحده دارای پتانسیل وارداتی مناسبی هستند و صادرات زیتون به این کشورها می تواند گزینه مناسبی باشد.
گفتنی است در سایت اطلاع رسانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، برای سال 1399 واردات زیتون چه به صورت تازه، سرد شده یا محفوظ شده ثبت نشده است.
چالش های پیش روی زیتون ایرانی
واردات یکی از معضل های اساسی پیش روی محصولات کشاورزی است و زیتون نیز از این امر مستثنی نیست. طبق منابع خبری، واردات زیتون در سال ۹۷ رقم بسیار قابل توجهی بوده است. طبق گزارشهای موجود بیشترین واردات زیتون از کشورهای ترکیه، اسپانیا، فرانسه و ایتالیا انجام شده است. متاسفانه سودآوری فروش روغن زیتون خارجی و زیتون خارجی باعث شده که حجم واردات، بی رویه افزایش پیدا کند.
هرچند در سالهای اخیر واردات زیتون به کشور ممنوع شده اما اختصاص ارز دولتی به واردات روغن زیتون ضربه ای جدی به صنعت زیتون کشور وارد کرده است. ممانعت از واردات روغن زیتون، این فرصت را برای تولیدکنندگان فراهم می کند تا در آینده‌ای نزدیک به عنوان صادر کننده روغن زیتون در دنیا مطرح شوند.
به گفته رئیس شورای ملی زیتون ایران، روغن زیتون های وارداتی به کشور، کیفیت لازم به لحاظ استانداردهای جهانی را ندارد.
فرآورده های حاصل از صنایع تبدیلی زیتون
زیتون، همچون دیگر محصولات کشاورزی، فرآورده های تبدیلی بسیاری دارد. چوب و میوه درخت زیتون، کاربردهای صنعتی، دارویی و غذایی بسیاری دارد. در ادامه به اختصار به معرفی و بررسی برخی از پرکاربردترین فرآورده ها می پردازیم.
- زیتون پرورده
این فرآورده محصول هنر بانوان خطه شمال کشور است. ترکیبی بی نظیر از رب انار، سبزی های محلی و گردو که میان ایرانیان شناخته شده و جایگاه ویژه ای دارد.
- روغن زیتون فرابکر/ اکسترا ویرجین
این روغن که به روغن زیتون فوق بکر نیز شهرت دارد، یکی از مهم ترین، خالص ترین و گرانترین روغن ها محسوب می شود. نشانه اصلی این روغن، طعم گس، تلخی و تندی آن است.
- روغن زیتون بکر/ ویرجین
این روغن طبق برخی از فرآیندهای فیزیکی تهیه می شود. این روغن به صورت سرد مصرف می شود و طعمی ملایم تر دارد.
- روغن تصفیه شده یا معمولی
این روغن با فرآیندهای شیمیایی تولید و به بازار عرضه می شود. در انواع روغن زیتون ایرانی، این روغن نسبت به زیتون بکر از ارزش تجاری کمتری برخوردار است.
- روغن زیتون لامپانت
این روغن از انواع زیتون های آسیب دیده و ناسالم به دست می آید. متاسفانه در مواردی این روغن به نام روغن بکر در بازار به فروش می رسد.
- روغن تفاله زیتون یا پومیس
استخراج این روغن به کمک هگزان و از دانه های روغنی زیتون انجام می شود. این روغن بدترین نوع روغن محسوب می شود. متاسفانه این روغن به صورت قاچاق به کشور وارد شده و به عنوان روغن زیتون ایرانی به فروش می رسد.
“سندبادسل بزرگترین بستر عمده فروشی آنلاین ، سریع ترین راه پیدا کردن تولید کننده ها و تامین‌کننده های کالاهای عمده فقط تو سندبادسل ممکنه!! “
