درخت بلوط یکی از باارزش‌ترین سرمایه‌های ایران‌زمین است. در این مقاله به معرفی بیشتر بلوط ایران، کاربردها و تجارت بلوط در جهان خواهیم پرداخت. با سندبادسل همراه باشید.
فهرست مطالب مقاله
بلوط
بلوط درختی از سرده‌ی خانواده راشیان است. این درخت عمری طولانی دارد؛ در برخی از مستندات تاریخی از عمر هزارساله این درخت سخن به میان آمده است. حدود 600 گونه‌ی مختلف از درخت بلوط در جهان شناسایی‌شده است. بلوط، بومی نیمکره شمالی زمین (از منطق معتدل تا گرمسیری) است. این درخت دارای دو نمونه ی خزان پذیر و همیشه‌سبز است.
ریشه‌های بلوط برای تأمین نیاز آبی و تغذیه‌ای این درخت تنومند، به‌خوبی در زمین گسترده می‌شود. نمونه‌هایی از این درخت با عمر 800 ساله در جهان شناسایی‌شده است.
درختِ معروفِ بلوط ایلام، عمری بین 600 تا 700 سال دارد.
بخش‌های مختلف این درخت تنومند و زیبا، مانند برگ، میوه و …کاربردهای بسیاری دارد. درخت بلوط برای کاشت در مناطق جنگلی بسیار مناسب است. بلوط برای رشد آفتاب مستقیم و نیمه سایه را می‌پسندد، به آب کمی نیاز دارد و همچنین در گستره وسیعی از خاک رشد می‌کند.
میوه این درخت ارزش غذایی بالا و خواص بسیاری دارد. این میوه از میوه‌های تقریباً کمیاب محسوب می‌شود. درگذشته از بلوط به دلیل خواص فراوانی که دارد به‌عنوان دم‌نوش استفاده می‌شد. به گفته نهادهای بین‌المللی، امروزه به دلیل مسائلی چون آفات، خشک‌سالی، از بین رفتن سنجاب‌ها، قطع درختان و … حدود 78 گونه از درختان بلوط، در معرض خطر انقراض قرار دارند.
نماد بلوط در برخی از کشورها، معنا و مفهوم خاص خود را دارد. برای مثال در آمریکا، بلوط با برگ‌های نقره‌ای نشان سرهنگ دوم و درخت بلوط با برگ‌های طلایی نشان ناخدا در ناوگان دریایی این کشور است.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
انواع بلوط ایران
بلوط در ایران، بخش مهمی از نواحی روستایی غرب کشور را پوشش می‌دهد که اغلب به‌صورت درخت و درختچه هستند. جنگل‌های زاگرس زیستگاه اصلی بلوط ایرانی است. به‌طورکلی 8 گونه بلوط به‌صورت پراکنده در نواحی مختلف ایران یافت می‌شود. انواع گونه‌های بلوط ایران عبارت‌اند از:
- برودار یا بلوط ایرانی
- بلند مازو (در استان‌های گلستان، مازندران و گیلان)
- یوول یا بلوط لبنانی (از حد شمالی زاگرس تا جنگل‌های مریوان)
- سفید مازو (در استان‌های گلستان، مازندران و گیلان)
- دارمازو (از شمال غرب زاگرس تا منطقه گهواره در استان کرمانشاه)
- مازوج
- بلوط حلبی
بلوط ایرانی یا برودار که به بلوط زاگرس نیز شناخته می‌شود، از بیشترین گسترش رویش و پراکنش در میان دیگرگونه‌های کشور برخوردار است. این‌گونه ایرانی در استان‌های ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری کشت می‌شود.
به گفته کارشناسان منابع طبیعی، آتش‌سوزی‌ها، شیوع آفات، تغییر اقلیم، کرم چوب‌خوار، نفوذ ریز گردها و… سبب خشکیدگی و نابودی درصد بالایی از جنگل‌های بلوط در استان ایلام شده است.
“سندبادسل ، بازاربزرگ عمده فروشی کالا با تنوعی بالا از محصولات به قیمت عمده ، مرجع خرید تجار و بازرگانان ایرانی و خارجی و مرجع محصولات عمده ایرانی”
انواع بلوط
همان‌گونه که گفته شد گونه‌های مختلفی از بلوط در جهان وجود دارد. در ادامه به معرفی برخی از انواع پرطرفدار بلوط در جهان اشاره می‌کنیم.
- قرمز شمالی
- بلوط هولی (holly)
- سفید
- زینتی
- سرخ
- نقره‌ای
- ژاپنی آبی
روش‌های تکثیر بلوط
تکثیر درخت بلوط از طریق کاشت مستقیم میوه در خاک انجام می‌شود. نکته جالب اینکه، تکثیر این درخت در طبیعت بدون دخالت عامل انسانی رخ می‌دهد؛ اما چگونه؟ بلوط توسط جوندگانی چون سنجاب برای استفاده در فصل زمستان در دل خاک پنهان می‌شود. این جانوران در 80 درصد موارد، محل ذخیره میوه را فراموش می‌کنند و از این طریق تکثیر درختان بلوط و گسترش جنگل‌های بلوط به دست سنجاب‌ها و به‌صورت طبیعی انجام می‌شود.
اما برای کشت بلوط باید برخی از موارد موردتوجه قرار گیرد. برای تکثیر این درخت، پس از تهیه میوه بلوط، می‌بایست در فصل پاییز یا زمستان گودالی در عمق مناسب در خاک ایجاد شود. این گودال باید به قطر 25 سانتی‌متر و عمق حدود 8 سانتی‌متر باشد. برای کشت بلوط باید از خاک سبک و غنی استفاده شود. پس از گذشت چند ماه از سرمادهی و با شروع فصل بهار، میوه‌ها شروع به جوانه زدن می‌کنند. در نظر داشته باشید که درخت بلوط از رشد نسبتاً سریعی برخوردار است.
تکثیر این گیاه از طریق خواباندن شاخه و قلمه با موفقیت همراه نیست و بهترین راه تکثیر، کاشت میوه بلوط است.
شرایط محیطی رشد درخت بلوط
درخت بلوط نیز همچون دیگر درختان و گیاهان، نیازمند شرایط برای رشد بهتر است. مجموعه این شرایط را چنین می‌توان بیان نمود.
- نور: این درخت برای رشد به آفتاب کامل و نیمه سایه نیاز دارد. عدم دریافت نور کافی می‌تواند موجب عدم شکل‌گیری گل یا ریزش گل و درنهایت کاهش میوه دهی شود. از سوی دیگر کمبود نور کافی یکی از علل بیماری‌های قارچی در درخت بلوط است.
- دما: این درخت نسبت به سرما و گرما مقاوم است. بااین‌حال بازه دمای مناسب برای رشد درخت بلوط بین 0 تا 30 درجه سانتی‌گراد است.
- خاک: بلوط در گستره وسیعی از خاک‌های لومی، شنی و مرطوب رشد می‌کند. برای رشد بهتر گیاه و همچنین جلوگیری از بروز برخی آفات خاکی، زهکشی مناسب خاک توصیه می‌شود. به‌طورکلی خاک‌های سنگین با ضریب نفوذ کم آب، برای کشت درخت بلوط مناسب نیست.
- آبیاری: این درخت، از درختان مقاوم در برابر کم‌آبی است. آبیاری درخت بلوط به دلیل گستردگی ریشه‌ها در اطراف تنه، باید تا عمق 30 تا 40 سانتی‌متری خاک انجام شود.
- فاصله کاشت: فاصله کاشت بین درختان بلوط 5 تا 7 متر و بین ردیف‌های کاشت بین 4 تا 5 متر است. البته بسته به نوع واریته ها، فاصله کاشت می‌تواند کم یا زیاد باشد.
- کود دهی: این درخت معمولاً به کود دهی احتیاج ندارد؛ اما اگر درخت از رشد خوبی برخوردار نباشد می‌توان از کودهای مناسب درخت بلوط استفاده نمود.
برای رسیدن و قابل‌برداشت شدن میوه‌های بلوط، حدود 6 الی 18 ماه زمان لازم است.
کاربردهای بلوط
همان‌گونه که اشاره شد، درخت بلوط کاربردهای بسیاری دارد. برخی از کاربردهای این درخت به شرح زیر است.
- استفاده از میوه این درخت به‌عنوان آجیل و تنقلات
- تهیه آرد بلوط
- کاربردهای دارویی میوه، پوست و برگ بلوط در داروسازی و طب سنتی (تانن موجود در میوه بلوط در درمان برخی بیماری‌های گوارشی مؤثر است)
- کاربرد چوب درخت بلوط در صنایع چوب (به دلیل مقاومت بالای آن)
- استفاده از گال، دانه و برگ بلوط در مرکب‌سازی و همچنین چرم‌سازی
کشت درخت پالونیا از دیگر فعالیت های سودآور بخش کشاورزی است. شما را به خواندن این مقاله دعوت می نماییم.
بلوط از منظر اقتصادی
از انواع کاربردهای درخت بلوط صحبت به میان آمد، اما این محصولات به لحاظ اقتصادی چه جایگاهی دارند؟ در کشورهایی چون پرتغال مزارع کاشت درخت بلوط راه‌اندازی شده که جایگاه ویژه‌ای نیز میان مردم آن کشور دارد. این نگاه اقتصادی به درخت بلوط در پرتغال، درآمدزایی و اشتغال‌زایی را برای این کشور به همراه داشته است. یکی از جالب‌توجه‌ترین اقلام صادراتی حاصل از درخت بلوط، پوست این درخت است.
اهمیت این محصول در صادرات کشور پرتغال به حدی است که شرکت‌های بزرگ تولیدی و صادراتی به‌طور مرتب محصول پوست درخت بلوط را از صاحبان زمین‌ها خریداری می‌کنند. همان‌طور که قبلاً گفته این محصول جنبه دارویی دارد و در درمان بسیاری از بیماری‌های گوارشی مؤثر است. متأسفانه این بخش از صادرات فرآورده‌های حاصل از درخت بلوط در ایران، از جایگاه مناسبی برخوردار نیست.
چوب درخت بلوط از دیگر اقلام تجاری مهم در جهان است. تجارت جهانی چوب درخت بلوط در سال 2019، رقمی بالغ‌بر 597 میلیون دلار بوده است. بزرگ‌ترین صادرکنندگان چوب درخت بلوط در جهان به ترتیب آمریکا، فرانسه، بلژیک، آلمان و روسیه بوده‌اند. اصلی‌ترین واردکننده چوب این درخت نیز کشور چین بوده است.
مطابق آمار منتشرشده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال 1399 رقمی بالغ‌بر 221 هزار دلار از محصولات درخت بلوط با کد تعرفه‌ای HS 440931 از کشورهای امارات متحده، کانادا و ترکیه به کشور واردشده است. برای این سال صادراتی از محصولات درخت بلوط اعلام‌نشده است.
یکی از محصولات جذاب بلوط، عسلوک است. این شیرینی در استان کهکیلویه و بویر احمد و با استفاده از عصاره میوه بلوط تهیه می‌شود. طبق آمارها در سال 1393، نزدیک به یک‌تن از این شیرینی به کشور کویت صادرشده است.
بررسی‌ها حاکی از آن است که نگهداشت جنگل‌های بلوط، کشت و گسترش درختان بلوط و به‌تبع آن صادرات انواع فرآورده‌ها و محصولات درخت بلوط، تاکنون در اولویت دولت‌ها نبوده و نیست.
در حال حاضر کشور پرتغال یکی از کشورهای موفق درکشت درخت بلوط و استفاده از فرصت‌های صادراتی آن است. امید است با الگوبرداری درست و بومی‌سازی تکنیک‌ها، ایران نیز به این عرصه ورود پیداکرده و موفق عمل نماید.
“رایگان و بدون کارمزد، از یک کلیو تا یک کشتی از محصولات غذایی،آرایشی بهداشتی و صنایع دستی رو در سایت سندبادسل بفروش. کافیه فقط ثبت نام کنی!!!! “
