نوشیدنی بخش جدایی‌ناپذیر صنعت مواد غذایی است. لذا صحبت از صنعت مواد غذایی بدون لزومی تحت نام «نوشیدنی» بی‌معنا است. میلیاردها نفر در سراسر جهان روزانه از یکی از انواع نوشیدنی (سرد یا گرم) استفاده می‌کنند. این نوشیدنی می‌تواند شامل آب، قهوه، چای، انواع دم‌نوش‌های گیاهی و به‌خصوص آبمیوه باشد. در ادامه این نوشتار شمارا با صنایع نوشیدنی در ایران و جهان آشنا می‌کنیم.
فهرست مطالب مقاله
صنعت نوشیدنی در ایران
صنعت نوشیدنی، به‌ویژه نوشیدنی‌های سرد در ایران در قیاس با سایر حوزه‌های صنایع غذایی از قدمت، اعتبار و گردش مالی بهتری برخوردار است. وجود محصولات و برندهای گوناگونی نوشیدنی‌ها در فروشگاه‌ها حاکی از این مطلب است. در میان انواع نوشیدنی‌های سرد رایج در کشور، نوشابه جایگاه نخست را در اختیار دارد. طبق اسناد موجود، اولین کارخانه نوشابه‌سازی در ایران توسط فردی به نام «میرزای تونی» احداث گردید.
این کارخانه بعدها به دلیل ورشکستگی با سرمایه‌گذاری برادران ساهاکیان، از سرمایه‌داران معروف تبریز، مجدد مشغول به‌کار شد. این کارخانه را می‌توان بزرگ‌ترین کارخانه تولید نوشابه‌های غیرالکلی دانست. پس‌ازآن شرکت زمزم پا به این عرصه گذاشت و فراز و نشیب‌های بسیاری را از سر گذراند.
امروزه نوآوری‌های صنایع نوشیدنی موجب رشد و توسعه چشمگیر نوشیدنی‌های غیرالکلی شده است. کارخانه‌های تولید نوشیدنی‌ها، پردازش نوشیدنی‌ها و بسته‌بندی نوشیدنی‌ها حلقه تکمیل‌کننده این صنعت پرطرفدار هستند. بی‌تردید داشتن تجهیزات مناسب، نقش مهمی در موفقیت کارخانجات تولید نوشیدنی ایفا می‌کند. لذا به‌روز بودن این تجهیزات کلید موفقیت و افزایش کیفیت محصولات خواهد بود. در حال حاضر صنایع نوشیدنی متنوعی در کشور فعالیت دارند که بخش قابل‌توجهی از نیاز داخلی را تا مین می‌نمایند.
دسته‌بندی کلی نوشیدنی‌ها
به‌صورت کلی نوشیدنی‌ها از ۲ دسته اصلی نوشیدنی های سرد و نوشیدنی های گرم تبعیت می‌کنند. نوشیدنی‌های سرد در یک تقسیم‌بندی ساده، به ۲ دسته گازدار و بدون گاز تقسیم می‌شوند. این نوشیدنی‌ها شامل انواع نوشابه، ماءالشعیر، آب‌معدنی، آب و عصاره میوه، شربت و دوغ هستند.
دوغ
دوغ یک نوشیدنی سنتی ایرانی است و به دلیل طعم خاص و منحصر به فردی که دارد می‌تواند به عنوان یک مکمل عالی در تمام وعده‌های غذایی مورد استفاده قرار بگیرد.
لیست بهترین تولیدکنندگان دوغ در ایران :
و همچنین شرکت های بزرگ دیگری مثل صباح، آبعلی، رامک، خوشگوار، می ماس، چوپان، ناملی، گدوک، هراز جز بهترین تولیدکنندگان دوغ ایرانی در کشورمان هستند که از کیفیت بالا و طعم بسیار خوبی برخوردار می باشند.
ماءالشعیر
در زبان انگلیسی از ماءالشعیر بانام Beer یاد می‌شود که به معنای آبجو است. علت این نام‌گذاری جو موجود در ماءالشعیر است که به‌عنوان ماده‌ی اصلی این نوشیدنی شناخته‌شده است.
ماءالشعیر، عصاره‌ای از جوانه‌های جو است که برای تهیه‌ی آن، دانه‌های جو پس از پاک‌سازی، برای چند روز در مخزنی قرار می‌گیرند تا جوانه بزنند. پس‌ازآن با جوانه‌های جو یا همان مالت، ماءالشعیر تولید می‌شود.
بهترین مارک ماءالشعیر ایرانی
در تقسیم بندی دیگر، نوشیدنی‌ها بر اساس میزان کنستانتره و آبمیوه طبقه‌بندی می‌شوند. بر این اساس، نوشیدنی‌ها به ۴ گروه زیر تقسیم می‌شوند:
- فرآورده های یخی (مثل یخمک ها که اصلاً آبمیوه ندارند و از شکر و اسانس تشکیل‌شده است)
- نوشیدنی های بدون گاز (حداقل ۲۵% آبمیوه دارند)
- نکتارها (حداقل۳۰ تا ۵۰ درصد آبمیوه دارند)
- آبمیوه ها (۱۰۰ درصد آبمیوه هستند)
معرفی بهترین مارک آب میوه ایرانی
- سن ایچ Sun ich
- تکدانه Takdaneh
- سان استار Sun star
- گلشن Golshan
- انیک Onic
- شادلی Shadli
- اروم آدا urum ada
- پدیده Padideh
- ساندیس sandis
- چینود chinood
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
طعم، مهم‌ترین ملاک در انتخاب نوشیدنی از نظر ایرانیان
بنا بر تحقیقات انجام‌شده در یک نظرسنجی، بیش از ۵۳ درصد شرکت‌کنندگان طعم نوشیدنی را ملاک انتخاب خود قرار داده‌اند. برای حدود ۱۹ درصد از این افراد نیز ارزش غذایی نوشیدنی اهمیت دارد. طبق یک مطالعه از مراکز خرید نوشیدنی‌ها در ایران، بیش از نیمی از مصرف‌کنندگان (حدود ۵۲٫۸درصد) نوشیدنی‌های روزمره خود را از سوپرمارکت‌های محلی، حدود ۳۶٫۷ درصد آنها از هایپرمارکت‌ها، ۸ درصد از مینی‌مارکت‌ها و حدود ۲٫۴ درصد آنها خرید خود را به‌صورت عمده انجام می‌دهند. با توجه به میزان استفاده و مدت‌زمان نگهداری این قبیل محصولات، نتایج حاصل، چندان هم دور از انتظار نیست.
مشکلات پیش روی صنایع نوشیدنی در ایران
صنعت نوشیدنی در ایران با مشکلات متعددی دست‌به‌گریبان است. در ادامه به برخی از این مورد نیم‌نگاهی خواهیم داشت.
نبود دسته‌بندی
نوشیدنی‌ها در دنیا بر اساس معیارهایی مانند میزان استفاده از میوه و شکر تقسیم‌بندی می‌شوند. اما در ایران، مصرف‌کننده تمام محصولات را با عنوان آبمیوه می‌شناسد. در اکثر موارد مصرف‌کنندگان به توضیح بسته‌های نوشیدنی دقت زیادی نمی‌کنند. درحالی‌که در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای پیشرفته، طبقه دیگری از نوشیدنی ها به نام نوشیدنی کارکردی یا سلامت وجود دارد. این نوع نوشیدنی در بازار ایران بسیار مهجور مانده و در سطح اندکی به بازار عرضه می‌شود.
نبود تنوع و خلاقیت
خلاقیت در صنعت تولید نوشیدنی در ایران فقط محدود به ترکیب دو محصول است. این کار هم آن‌قدر تکرار شده و میوه هایی مثل کیوی و لیمو، نارگیل و آناناس باهم مخلوط شده‌اند که انواع ترکیب ها اشباع‌شده و جایی برای خلاقیت نمانده است.
قوانین دست و پاگیر
یکی از آسیب‌های جدی در تولید نوشیدنی در ایران وجود قوانین دست و پاگیر است. هر چند کارآفرینان در تلاش‌اند تا خلاقیت را بیشتر وارد این صنعت کنند؛ اما متأسفانه قوانین وزارت بهداشت تنها به آنها اجازه خلاقیت در همان محدوده قدیمی که از دهه‌ها پیش وجود داشته، را می‌دهد.
عادت مردم ایران به تازه خوری
سرانه مصرف آبمیوه در ایران ۱۱ لیتر در سال است. درحالی‌که در کشورهای اروپایی که فراوانی و تازه خوری میوه بسیار اندک است، مصرف سرانه آبمیوه حدود ۳۵ تا ۴۰ لیتر در سال است. بی‌تردید در این میان نمی‌توان نقش عادات و فرهنگ غذایی را نادیده گرفت. باید اعتراف کنیم فرهنگ نقش بسزایی در عادات و رژیم‌های غذایی مردم یک سرزمین دارد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی، مصرف آبمیوه یکی از عادات خوراکی آنها محسوب شده و سر میز صبحانه و همچنین پذیرایی از مهمان، از این محصولات استفاده می‌کنند. اما در ایران چنین نیست. ایرانیان بیشتر به مصرف تازه خوری میوه‌جات عادت کرده‌اند. از طرف دیگر سالانه حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از میوه‌های تولیدی کشور به علت کمبود شرایط نگهداری و نبود صنایع تبدیلی مطلوب، به ضایعات تبدیل می‌شود.
پایین بودن قدرت خرید مردم
برخی کارشناسان، پایین بودن قدرت خرید خانوارها و بالا بودن قیمت آبمیوه را دلیل پایین بودن مصرف آبمیوه می‌دانند. به‌زعم آنان با کاهش سطح درآمد مردم، اولویت‌های خرید آنان تغییریافته و برای بعضی خانواده‌ها مصرف آبمیوه کالایی لوکس به شمار می‌رود.
۱۰ تولیدکننده برتر نوشیدنی در جهان در سال ۲۰۲۰
درآمد شرکت کوکاکولا در سال ۲۰۱۹ برابر با ۳۷٫۳ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل ۹ درصد افزایش داشته است. ارزش خرده‌فروشی کوکاکولا افزایش ۶ درصدی در سطح جهان را تجربه کرد. یکی از علل این افزایش، ارائه ترکیب‌های جدید و نوآورانه کوکاکولا در صنعت نوشیدنی است. درآمد خالص شرکت نیز به دلیل شیوع کووید -19، در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۰، ۹ درصد کاهش یافت. شرکت کوکاکولا مجموعه‌ای از نوشیدنی‌های مختلف مانند آب، آب غنی شده، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های ورزشی، آبمیوه، نوشیدنی‌های لبنی، چای، قهوه و نوشیدنی‌های انرژی زا را تولید می‌کند. مارک‌های نوشابه‌های گازدار غیر الکلی این شرکت شامل کوکاکولا، دایت کولا، فانتا و اسپرایت است.
افزایش اقبال جهانی به نوشیدنی های غیرالکلی
با افزایش شتاب اقبال مردم سراسر جهان به نوشیدنی های غیرالکلی و سالم در چند سال اخیر، تولیدکنندگان انواع نوشیدنی نیز به این تغییر نیاز بازار واکنش نشان دادند.
ویت رز، سوپرمارکت معروف در انگلستان، نیز درگزارش غذا و نوشیدنی 2021 خود به بخش نوشیدنی های بدون الکل توجه و خاطرنشان کرد که جستجو برای نوشیدنی های بدون الکل همچنان 22 درصد در سال افزایش می یابد.
نوشیدنی غیرالکلی، فرصتی ناب برای صنعت نوشیدنی ایران
با توجه به اقبال جهانی از نوشیدنی‌های غیرالکلی بخصوص در کشورهای اروپایی و منطقه، ایران صنعت نوشیدنی ایران می‌تواند بیش‌ازپیش به بازارهای جهانی وارد شود. با بهبود تکنولوژی صنایع نوشیدنی و تمرکز بیشتر بر کیفیت مواد اولیه و محصولات تولیدی، فرصت‌های قابل‌توجهی در بازار جهانی وجود دارد. از سوی دیگر صنعتی سازی نوشیدنی‌های اصیل ایرانی، بازارهای صادراتی خوبی را برای محصولات ایرانی رقم خواهد زد.
انواع شربت‌های ایرانی
شربت‌ها در واقع با شکر حل شده و غلیظ در آب جوش آماده می‌شوند ولی تفاوت در اضافه کردن طعم‌های دلخواه خود را به آن است و به راحتی انواع مختلفی از آن را در منزل تهیه کنید و از طعم بی‌نظیر آنها لذت ببرید.
در ادامه به معرفی محبوب‌ترین شربت‌های ایرانی می‌پردازیم:
- سکنجبین
- لیمو و گلاب
- تخم شربتی
- خاکشیر
- بهارنارنج
- زعفران
- بیدمشک
- نعنا
انواع مختلفی از دم‌نوش ها نیز هستند که می‌توان به‌صورت بسته‌بندی‌شده به بازارهای جهانی صادر نمود.
بیشتر بخوانید: تجارت دم‌نوش های گیاهی در ایران
امید است با توسعه و ارتقاء کیفیت محصولات صنایع نوشیدنی در ایران، وارد عرصه رقابت جهانی شده و فرصت های ارزآور بیشتری برای کشور فراهم گردد.
