صنعت شکلات در ایران سابقه ای چندان طولانی ندارد. طی 70 سال گذشته به دلیل استقبال مصرف کنندگان داخلی و همچنین فرصت های صادراتی به کشورهای همسایه، صنعت شکلات سازی با پیشرفت های چشمگیری همراه بوده است. در این مقاله به بررسی صنعت شکلات و تجارت آن در ایران خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب مقاله
تاریخچه صنعت شکلات در ایران
نخستین کارخانه شکلات سازی در ایران در سال 1324 و توسط دو برادر در تبریز راه اندازی شد. طی این سال ها با افزایش میزان تقاضای داخلی بر تعداد واحدهای صنعتی افزوده شد. در حال حاضر حدود 1100 واحد صنعتی با ظرفیت اسمی 7.1 میلیون تن و میزان تولید 3.1 میلیون تن در کشور در زمینه تولید انواع کیک و شیرینی و شکلات و کلوچه فعالیت دارند. با پیشرفت های تکنولوژیک و مجهز شدن کارخانجات، فرصت های صادراتی مطلوبی نیز ایجاد گردید.
نتایج تحقیق مرکز مشاوران اقتصاد توسعه، حاکی از آن است که ٣١ درصد جوانان ١۵ تا ٢۴ ساله، ٢۵ درصد افراد ٢۵ تا ٣۴ ساله، ١٩ درصد افراد ٣۵ تا ۴۴ ساله، ١٣ درصد افراد ۴۵ تا ۵۴ ساله و ١٢ درصد افرد بالای ۵۵ سال در جامعه شهرنشین، شکلات را در سبد غذایی خود قرار داده اند.
در حال حاضر آذربایجان شرقی با تولید 50 درصد از شکلات و شیرینی کشور، قطب این صنعت در کشور محسوب می شود. استان هایی چون آذربایجان غربی، اصفهان و تهران جزء بهترین تولیدکنندگان شیرینی و شکلات در کشور هستند.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
نگاهی به صادرات شکلات و شیرینی ایران
صادرات شکلات ایرانی در دهه های اخیر با رشد قابل توجهی همراه بوده است؛ به طوری که صادرات انواع شیرینی و شکلات مقاوم اول در صنایع غذای را به خود اختصاص داده است. تا پیش از بروز پاندمی کرونا میزان ارزآوری سالانه این صنعت حدود 600 میلیون دلار تخمین زده شده است.
متاسفانه با گسترش پاندمی کرونا و لغو نزدیک به 3 هزار نمایشگاه های شیرینی و شکلات در جهان، بالغ بر 100 میلیارد دلار خسارت به صنعت شیرینی و شکلات جهان در سال 2020 وارد شد. این رقم تنها به خسارات ناشی از عدم فروش در بخش نمایشگاهی تعلق دارد. با لغو نمایشگاه ها در جهان، خسارتی حدود 124 میلیارد دلار به غرفه داران و نمایشگاه دارن وارد آمد.
با توجه به آنچه در تجارت جهانی صنعت شیرینی و شکلات به واسطه پاندمی کرونا رخ داد؛ ایران نیز از این زیان ها مستثنی نبوده است. طبق آمارهای اعلام شده انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران میزان صادرات انواع شیرینی و شکلات با کد تعرفه ای 1704 و 1806 در سال 1399، با کاهش 18 درصدی، حدود 475 میلیون دلار بوده است. ناگفته نماند که تشدید تحریم ها علیه ایران نیز بر مشکلات ناشی از کرونا دامن زد.
بر پایه اطلاعات منتشر شده از سوی گمرک ج.ا.ایران در سال 1399، عمده صادرات صنعت شیرینی و شکلات به عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده است. حجم اندکی از صادرات نیز به کشورهای اروپایی چون انگلستان، سوئد، آلمان و همچنین استرالیا و کانادا بوده است.
“سندبادسل ، بازاربزرگ عمده فروشی کالا با تنوعی بالا از محصولات به قیمت عمده ، مرجع خرید تجار و بازرگانان ایرانی و خارجی و مرجع محصولات عمده ایرانی”
طبق این اطلاعات، میزان واردات شکلات در سال 1399 با کد تعرفه ای 1704، به ارزش 8234 دلار از ایتالیا و با کد تعرفه ای 1806 بالغ بر 20 هزار دلار از ترکیه بوده است. تعرفه واردات شیرینی و شکلات خارجی بین 40 تا 70 درصد وضع شده است. نسبت صادرات به واردات در سال 1399 در نمودار زیر مشخص است.
ظرفیت بازار کشورهای همسایه رقمی بین 1.5 تا 2 میلیارد دلار است؛ اما متاسفانه ایران نتوانسته رقم قابل توجهی را از این ظرفیت موجود به خود اختصاص دهد.
اهمیت بسته بندی مناسب شکلات
بسته بندی به عنوان یک رابط بصری میان خریدار و محصول عمل می نماید. در حقیقت بسته بندی مناسب یکی از فرآیندهای بازاریابی است که که در زمینه صادرات بیشتر خود را نشان می دهد. در حال حاضر در کنار برند و کیفیت محصولات، بسته بندی خلاق و کاربردی می تواند به صادرکنندگان در کسب سهم بیشتر در بازارهای هدف کمک نماید. مجموعه مواردی که در طراحی و ساخت بسته بندی مخصوص شکلات بایستی مورد توجه قرار داد، عبارتند از:
- طراحی خلاقانه برای جذب مشتری
- درج اطلاعات کامل محصول روی بسته بندی
- توجه به استانداردهای بین المللی در بسته بندی
- استفاده از مواد اولیه مرغوب در ساخته بسته ها
- حفاظت از محصول در برابر آسیب های فیزیکی
- توجه به بسته بندی پایدار ( حفظ سلامت مصرف کننده و محیط زیست)
مشکلات موجود در صنعت شکلات و شیرینی
در سالهای اخیر با ممنوعیت واردات شیرینی و شکلات خارجی، صنعت شیرینی و شکلات کشور رونق داخلی مطلوبی را شاهد بود؛ اما در حال حاضر در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت با مشکلات جدی روبرو شده است. به گفته انجمن شیرینی و شکلات، محدود شدن ورود مواد اولیه و همچنین افزایش شدید قیمت ها، تولیدکنندگان را با مشکل در تولید مواجه کرده است.
مواد اولیه مورد نیاز صنعت شکلات و شیرینی به دو شکل تامین می شود:
- خام
- فرآوری شده
در این میان مشکلاتی چون عدم همکاری شرکت های خارجی و مشکلات موجود در انتقال وجوه ارزی، موجب گردید که تنها مواد اولیه خام به کشور وارد گردد.
در حال حاضر حدود 40 درصد از مواد اولیه مورد نیاز صنعت، از طریق واردات تامین شده و نزدیک به 60 درصد دیگر از جمله شکر و مواد مربوط به بسته بندی از داخل تامین می شود. به گفته انجمن شیرینی و شکلات، افزایش دو برابری قیمت شکر و افزایش 40 تا 50 درصدی روغن از دیگر معضلات موجود بر سر راه صنعت شکلات و شیرینی است. از آنجا که شکلات و شیرینی در دسته کالاهای لوکس قرار می گیرند، آرد مورد نیاز صنعت نیز بایستی از بازار آزاد تامین شود. قیمت هر کیلو آرد در بازار آزاد از کیلویی 1000 تومان به 5500 تومان رسیده است.
تشدید تحریم ها، مشکلات نقل و انتقال ارز و تامین مواد اولیه، مجموعه عواملی هستند که بر کاهش صادرات شیرینی و شکلات ایران اثرگذار بوده اند.
با وجود افزایش مواد اولیه وارداتی و حتی داخلی، تولیدکنندگان حداقل افزایش قیمت را روی محصولات خود اعمال می نمایند. چرا که با افزایش بیشتر قیمت ها، مشتریان داخلی بیشتری را از دست خواهند داد.
تجارت شکلات در جهان
بر پایه آمارهای بین المللی منتهی به سال 2019، میزان ارزش تجارت صنعت شکلات با کد تعرفه 1806 رقمی حدود 30 میلیارد دلار برآورد شده است. جداول زیر برترین صادرکنندگان و واردکنندگان شکلات و شیرینی در جهان را نشان می دهد.
طبق پیش بینی محققان، ارزش بازار جهانی شکلات و شیرینی در سال ۲۰۲۶ به ۱۸۷.۰۵ میلیارد دلار خواهد رسید.
تولید و مصرف سالانه شکلات در جهان
سرانه مصرف شکلات در جهان رقم قابل توجهی است. اما این میزان مصرف در کشورهایی چون سوئیس بیش از متوسط سرانه جهانی است. آمارها نشان می دهد که میزان مصرف شکلات در سوئیس سالانه بیش از 10 کیلوگرم است. اتریش با مصرف سالانه 5.96 کیلوگرم در سال، رتبه دوم مصرف شکلات در جهان را به خود اختصاص داده است. کشورهای ایرلند، آلمان و نروژ در رتبه های بعدی قرار دارند.
بزرگترین کشورهای تولید کننده شکلات در جهان به ترتیب عبارت اند از:
- آمریکا
- آلمان
- سوئیس
- بلژیک
تاثیرات جهانی ویروس کرونا، به‌طور قابل‌توجهی بر بازار شکلات و شیرینی سال ۲۰۲۱ تاثیر گذاشت. پیش بینی می شود که این صنعت تا سال ۲۰۲۶ روند رو به رشد را تجربه خواهد کرد.
“رایگان و بدون کارمزد، از یک کلیو تا یک کشتی از محصولات غذایی،آرایشی بهداشتی و صنایع دستی رو در سایت سندبادسل بفروش. کافیه فقط ثبت نام کنی!!!! “
