نیاز به مواد پروتئینی سالم از یک‌سو و کمبود منابع آبی از سوی دیگر، موجب شده که بهره‌برداری دو یا چندمنظوره از منابع آب بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد. یکی از راهکارهای بهره‌برداری چندمنظوره، پرورش ماهی و به‌طور ویژه پرورش ماهی قزل‌آلا است. انواع مختلفی از ماهی قزل‌آلا به لحاظ خصوصیات زیستی و نژادی در سراسر جهان وجود دارد. ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و دارا بودن مناطق کوهستانی، با توجه به سیستم جدید پرورش ماهی قزل‌آلا ، برای این امر بسیار مناسب است. در این مقاله با کلیاتی از پرورش ماهی قزل‌آلا آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب مقاله
درباره ماهی قزل‌آلا
ماهی قزل‌آلا از انواع ماهی‌های سرد آبی است که در زیرگروه ماهی‌های آزاد قرار می‌گیرد. این ماهی بدنی فشرده و دمی بزرگ‌تر از سایر ماهی‌های آزاد دارد. تعداد فلس‌های این ماهی بین باله و خط جانبی، بین 14 تا 19 عدد است. ماهی قزل‌آلا انواع مختلفی دارد که ازاین‌بین می‌توان به قزل‌آلای ببری، کت رویت، پولادسر، پشت آبی، گاوی، طلایی، آپاچی، رنگین‌کمان، خال قرمز و جویباری اشاره کرد. علت اختلاف انواع نژاد قزل‌آلا در نوع تغذیه، آب، مکان زندگی، میزان اکسیژن و ph آب و برخی مسائل دیگر است.
در بین نژادهایی که به آن‌ها اشاره شد، گونه قزل‌آلای رنگین‌کمان و خال قرمز، سازگاری بیشتری با جغرافیای ایران دارند و ازاین‌رو به‌صورت گسترده در کشور پرورش داده می‌شوند.
قزل‌آلای رنگین‌کمان یکی از بهترین انواع نژاد برای پرورش در سراسر دنیا و به‌خصوص ایران است. این نوع از قزل‌آلا از اساسی‌ترین ماهی‌ها جهت تولید است. این‌گونه از قزل‌آلا بیشتر در آمریکا زیست می‌کند اما ایران نیز یکی از مناطق بسیار عالی برای پرورش این ماهی است.
قزل‌آلای خال قرمز به لحاظ خصلت‌هایی که دارد، پرورش آن در مزارع پرورش ماهی اندکی دشوارتر است. این ماهی وابسته به آب‌های کوهستانی بوده و ازلحاظ شکل و رنگ دارای تنوع بسیاری است.
“سندبادسل ، بازاربزرگ عمده فروشی کالا با تنوعی بالا از محصولات به قیمت عمده ، مرجع خرید تجار و بازرگانان ایرانی و خارجی و مرجع محصولات عمده ایرانی”
مقایسه قزل‌آلای رنگین‌کمان و خال قرمز
بنا بر دلایلی که در ادامه به آن اشاره خواهیم نمود، ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان برای پرورش بسیار مناسب‌تر است. برخی از این دلایل عبارت‌اند از:
- قزل‌آلای رنگین‌کمان به‌مراتب آسان‌تر از قزل‌آلای خال قرمز با محیط سازگار می‌شود.
- ماهی رنگین‌کمان تمایل بیشتر به اهلی شدن و تغذیه دستی دارد. درحالی‌که ماهی خال قرمز خوی رام نشدنی‌تری دارد.
- ماهی قزل‌آلا نسبت به بیماری‌ها به‌ویژه بیماری furunculosis مقاوم‌تر است.
- نمو تخم ماهی رنگین‌کمان کوتاه‌تر و رشد آن سریع‌تر است.
- ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان به درجه حرارت‌های بالا و کمبود اکسیژن مقاوم‌تر است.
تاریخچه پرورش ماهی قزل‌آلا در ایران
تکثیر و پرورش ماهی در ایران در سال 1306 با تکثیر ماهی‌های خاویاری باهدف حفظ ذخایر ماهیان خاویاری در منطقه گیسوم استان گیلان آغاز شد. نخستین کارگاه پرورش ماهیان سرد آبی در ایران توسط شرکت ماهی سرای کرج در سال 1339 و در حاشیه رودخانه کرج راه‌اندازی شد. در سال 1345 شرکت ماهی قزل‌آلای جاجرود با استفاده از آب رودخانه جاجرود و با ظرفیت اسمی 150 تن در سال، فعالیت خود را آغاز نمود.
همان‌طور که گفته شد به دلیل اقلیم و جغرافیای ایران، سرمایه‌گذاری در پرورش دو گونه قزل‌آلای رنگین‌کمان و خال قرمز با موفقیت همراه بوده است. کنترل جنسیت در پرورش ماهی قزل‌آلای سردابی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وجود اختلاف اندازه در دو جنس نر و ماده و نیز بلوغ زودرس و عوارض ناشی از آن شامل کاهش رشد، تلفات همراه با بلوغ و تغییرات نامطلوب در کیفیت گوشت از دلایلی هستند که پرورش گروهی ماهی‌ها به‌صورت تک‌جنسی و یا عقیم فواید اقتصادی بیشتری نسبت به جمعیت‌های مخلوط عادی داشته باشد.
به گفته نبی‌الله خون میرزایی، رئیس سازمان شیلات، ایران بر اساس رتبه‌بندی FAO در سال 1399، رتبه یک در تولید ماهی قزل‌آلا را به خود اختصاص داده است.
نگاهی به پرورش ماهی قزل‌آلا
تا اینجا به جنبه‌های مثبت پرورش ماهی قزل‌آلا پرداختیم؛ حال در ادامه نگاهی منطقی‌تر به این مقوله خواهیم داشت. هرچند پرورش ماهی از سوددهی بالایی برخوردار است اما در کنار این سوددهی، ریسک‌های بسیاری نیز در مسیر وجود دارد که اگر بامطالعه و انجام بررسی‌های لازم همراه نباشد، احتمال ورشکستگی بسیار بالا است.
پرورش ماهی قزل‌آلا بایستی در دمایی بین 12 تا 17 درجه سانتی‌گراد انجام شود. درصورتی‌که شرایط لازم به لحاظ دما، کیفیت و شفافیت آب و تغذیه به‌خوبی رعایت نشود، هم سرعت رشد ماهی‌ها کاهش خواهد یافت و هم احتمال مرگ‌ومیر به‌شدت افزایش می‌یابد.
قزل‌آلا از آن دسته ماهی‌هایی است که قبل از خوردن غذا بایستی غذای خود را به‌دقت بررسی کند، ازاین‌رو شفافیت و تمیزی آب بسیار اهمیت دارد.
انجام ضدعفونی‌های هفته‌ای و ماهیانه، اطمینان از وجود اکسیژن کافی در آب و تغذیه مناسب از عواملی هستند که می‌توانند مقاومت ماهی‌ها در برابر بیماری‌ها را افزایش دهند.
یکی از چالش‌های مهم پیش روی صنعت پرورش ماهی، سنتی و قدیمی بودن روش‌های پرورش و همچنین استخرهای پرورش ماهی است. این عامل از مواردی است که ریسک ورود به این کسب‌وکار را افزایش می‌دهد. در حال حاضر پرورش ماهی قزل‌آلا به روش‌های مختلفی چون کانال‌های آب بتنی، حوضچه‌ها، استخرهای گرد بتنی، استخرهای دومنظوره، قفس و غیره در حال انجام است.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
یکی از روش‌هایی که از دهه 80 شمسی و پس از بررسی‌های موسسه تحقیقات شیلات ایران مورداستفاده قرارگرفته، پرورش در مخازن سیلویی است. یکی از مزایای این روش انجام نظافت مخزن به روش اتوماتیک است که نیاز به نیروی کار را کاهش می‌دهد.
از موارد مهم دیگر، دقت در انتخاب بهترین نژاد بچه ماهی است. در حال حاضر نژاد غالب ماهی‌های تولیدشده در کشور، نژاد فرانسه است که از تخم چشم زده صادراتی استفاده می‌شود.
قیمت هر بچه ماهی در بازار تا فروردین 1400، بین 400 تا 420 تومان بوده است.
ازآنجاکه غذای موردنیاز در پرورش ماهی قزل‌آلا وارداتی است طبیعتاً نوسانات نرخ ارز روی قیمت‌ها بسیار تأثیرگذار است. تا فروردین 1400 قیمت وارداتی غذای ماهی تقریباً کیلویی 7 هزار تومان است.
به‌طورکلی، هزینه تولید یک ماهی قزل‌آلا از خرید بچه ماهی تا تبدیل آن به ماهی یک کیلویی جهت فروش، حدود 9 هزار تومان است. پس از طی فرایندهای لازم، می‌توان ماهی را کیلویی حدوداً 12 هزار تومان در سر استخر به فروش رساند.
شروع این کسب‌وکار نکات فنی و ظریفی دارد که بایستی موردتوجه قرار گیرد.
طبق آمار منتشرشده توسط Goldstein Market Intelligence در ماه می 2021، اندازه بازار جهانی پرورش ماهی در سال 2019، حدود 285359 میلیون دلار تخمین، و پیش‌بینی می‌شود که این بازار تا سال 2027 با افزایش سالانه 5.8 درصدی روبرو باشد. قاره‌های آسیا و اقیانوسیه در سال 2019 جایگاه برتری در بازارهای جهانی داشته‌اند و انتظار می‌رود که این سلطه در آینده نیز ادامه یابد.
صادرات ماهی قزل‌آلا
به‌طورکلی صادرات آبزیان سودآوری بالایی دارد و در صدر همه آن‌ها ماهی قزل‌آلا است. قزل‌آلای پرورشی ایران به دلیل کیفیت بالای آن، بازار بین‌المللی به نسبت خوبی دارد. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، چین، تایلند، روسیه، برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه، آلمان، اتریش استقبال خوبی از ماهی قزل‌آلای ایرانی داشته‌اند.
گفتنی است صادرات ماهی قزل‌آلا به اتحادیه اروپا مستلزم رعایت استاندارهای ویژه‌ای است. برای مطالعه ضوابط صادرات ماهی قزل‌آلا کلیک نمایید.
ماهی قزل‌آلا (Trout) در گمرک جهانی با کد تعرفه (HS Code) به شماره ۰۳۰۳۱۴ شناخته می‌شود.
در حال حاضر یکی از بازارهای صادراتی خوب، کشور روسیه است. نزدیکی جغرافیای ایران و روسیه و همچنین وجود راه‌های زمینی و دریایی، از عواملی است که روابط اقتصادی و تجاری میان این دو کشور را به شکل مثبتی تحت‌الشعاع قرار داده است.
“رایگان و بدون کارمزد، از یک کلیو تا یک کشتی از محصولات غذایی،آرایشی بهداشتی و صنایع دستی رو در سایت سندبادسل بفروش. کافیه فقط ثبت نام کنی!!!! “
