به نقل از اسناد تاریخی، سیب نخستین میوه‌ای است که توسط انسان پرورش داده شد. این میوه خوش‌طعم از پرتنوع‌ترین میوه‌ها است که قابلیت کشت در سراسر جهان را دارد. حدود 7500 نوع سیب در جهان وجود دارد که از این میان حدود 2 هزار نوع در انگلستان پرورش داده می‌شود. در این مقاله به معرفی سیب ایران، صنایع تبدیلی و بازار صادراتی آن خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب مقاله
تاریخچه سیب
درخت سیب از خانواده گل‌سرخیان است. این درخت به دلیل میوه شیرین و گوشتی‌اش در سراسر دنیا کشت می‌شود و وسیع‌ترین گونه رشد کرده از گونه چالوس است. سیب پس از هزاران سال کشت در آسیا و اروپا، توسط مهاجران اروپایی به آمریکای شمالی برده شد. ریشه اصلی و وحشی گونه‌های اهلی، مالوس سیورسی است که در کوه‌های آسیای مرکزی، قزاقستان جنوبی، قرقیزستان، تاجیکستان و سین کیانگ چین به‌صورت خودرو رشد می‌کند.
برخی از انواع درخت سیب تحمل آب‌وهوای سرد شمال آلاسکا رادارند. درحالی‌که برخی دیگر از آن‌ها آب‌وهوای معتدل‌تر مانند نواحی ساحلی و نیمه بیابانی را ترجیح می‌دهند.
تحقیقات بین‌المللی انجام‌شده توسط دانشگاه ایالتی واشنگتن در سال 2010، روی ژنوم سیب زرد نشان داد که سیب حدود 57 هزار ژن دارد . این رقم بیشترین تعداد ژن بررسی‌شده در میان تمام گیاهان است. این بررسی‌ها به شناخت و انتخاب بهتر انواع سیب برای کشت کمک می‌نماید.
برخی از انواع نام‌آشنای سیب در جهان عبارت‌اند از:
- زرد لبنانی
- قرمز لبنانی
- مکینتاش
- رُم
- گالا
- واین سَپ
- گرانی اسمیت
- فوجی
- بریبرن
- کریسپ
- پینک لیدی
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
کشت سیب در ایران
اقلیم و آب‌وهوای ایران به نحوی است که امکان پرورش انواع مختلف سیب وجود دارد. گفته می‌شود بیشتر انواع مختلف سیب حداقل به 500 تا 1000 ساعت هوای سرد برای تولید محصولی خوش‌طعم و سالم نیاز دارند.
در ایران مناطق کوهستانی همچون دامنه‌های دنا و منطقه پادنا، دامنه‌های دماوند، دامنه‌های بزقوش میانه و دامنه‌های سهند و سبلان، از شرایط آب و هوایی سردسیر و مناسبی برای کاشت و تولید سیب باکیفیت برخوردار هستند. در همه این مناطق سیب‌درختی با بهترین کیفیت تولید و روانه بازار داخلی می‌شود. بخش دیگری از محصولات پس از سورت و بسته‌بندی مناسب برای صادرات به کشورهای مختلف صادر می‌شود.
ارومیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سیب در ایران است. کیفیت بالای سیب‌های تولیدی این منطقه، نام سیب‌درختی ارومیه را در بین بازرگانان شناخته‌تر کرده است.
انواع سیب در ایران
در ایران به‌واسطه تنوع آب و هوایی و اقلیم، انواع مختلفی سیب وجود دارد. در ادامه به برخی از ارقام سیب‌های بومی ایران نگاهی می‌اندازیم.
- گلاب (اصفهان، تربت‌حیدریه، شهریار، شیراز، کهنز، صحنه)
- مشهد (عباسی، نارسیس، پاییزه زرد، دیررس، مربایی، اخلمند، علی موری خراسان)
- اردبیل
- اهر (اهریاشکی، سیب تابستانه اهر)
- تبریز (شیخ احمد، شیشه ای)
- مراغه ( مشهدی نوری)
- نایون ارنگه
- سیب خورسیجان
- قرمز رضائیه
- سیب سلطانی شبستر
- اوغاز شیروان
- قندک کاشان
- سیب حاجی کرج
- زنوز مرند
- کولی محلات
“سندبادسل ، بازاربزرگ عمده فروشی کالا با تنوعی بالا از محصولات به قیمت عمده ، مرجع خرید تجار و بازرگانان ایرانی و خارجی و مرجع محصولات عمده ایرانی”
تولید و صادرات سیب در ایران و جهان از منظر آمار
همان‌طور که گفته شد سیب یکی از محصولات پرطرفدار در سراسر جهان است و به‌طور گسترده‌ای مورد کشت و پرورش قرار می‌گیرد. بر اساس پیش‌بینی دپارتمان کشاورزی ایالات‌متحده USDA مورخ ژوئن 2021، میزان تولید سیب در 2021-2020 با 3.6 میلیون تن کاهش به 75.9 میلیون تن برسد. علت این کاهش تولید یخبندان شدید بهاری در استان‌های شمال غربی چین عنوان‌شده است. این میزان کاهش در تولید سیب در جهان به دلیل نقش پررنگ و مؤثر چین در عرصه تولید سیب است.
بااین‌وجود به گزارش USDA برای سال 2021، پیش‌بینی می‌شود که اتحادیه اروپا، ترکیه و آفریقای جنوبی افزایش تولید سیب را تجربه نمایند.
طبق آمارهای منتشرشده در سال 2020، چین با تولید 40.5 میلیون تن، معادل 63.38 درصد، رتبه نخست در تولید سیب در جهان را به خود اختصاص داده است. پنج کشور برتر همچون چین، آمریکا، ترکیه، آفریقای جنوبی و روسیه درمجموع 83.42 درصد از سیب جهان را تولید کرده‌اند.
به گفته مدیرکل دفتر میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی، در سال 1399 بیش از 4 میلیون تن سیب در کشور تولیدشده است. از این میزان تولید و بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت ایران، صادرات سیب‌درختی ایران در سال 99 حدوداً معادل 880 هزار تن و به ارزش بیش از 325 میلیون دلار بوده است.
تا خرداد 1400 میزان صادرات سیب ایران بیش از 173 هزار تن و به ارزش بیش از 55 میلیون دلار بوده است.
در حال حاضر بزرگ‌ترین صادرکنندگان سیب در جهان عبارت‌اند از:
- چین
- ایالات‌متحده
- ایتالیا
- شیلی
- فرانسه
همچنین بر اساس برخی رتبه‌بندی‌ها، مهم‌ترین شرکت‌های بین‌المللی که در صادرات سیب فعالیت دارند، بدین شرح هستند:
- Casco Agro Trading (PTY) Ltd (آفریقای جنوبی)
- Cheze RVC (فرانسه)
- Clover Trading Co Ltd (ژاپن)
- Firma Handlowo-Usugowa Rozwoj Grzegorz Krzysztofik (لهستان)
- Investments Limited (انگلستان)
- Macfarlane Consultancy BV (هلند)
- C. Corporation (آمریکا)
- Shandong Kingland Industrial Co Ltd (چین)
صنایع تبدیلی سیب در ایران
یکی از بهترین روش‌های توسعه اشتغال و همچنین افزایش درآمدهای غیر کشاورزی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی است. به‌طورکلی صنایع تبدیلی از جهات زیر قابل‌بررسی و دارای اهمیت است:
- کاهش ضایعات
- افزایش اشتغال
- توسعه صادرات
- کاهش ریسک در بخش اقتصادی
- تکمیل زنجیره بازاریابی
صنایع تبدیلی محصولات باغی موارد ذیل را در برمی‌گیرد:
- بسته‌بندی و عمل‌آوری
- خشکبار
- عرقیات و اسانس
- لواشک
- بسته‌بندی میوه
- کمپوت
- سایر محصولات فرآوری شده مانند تولید سرکه، آب‌لیمو، مربا و …
سیب خشک یکی از فرآورده های حاصل از صنایع تبدیلی سیب است که همیشه طرفداران فراوانی داشته است. مدت مطالعه : ۷ دقیقه
متأسفانه نبود صنایع تبدیلی کافی و مناسب حلقه مفقوده صنعت کشاورزی است. در حوزه صنایع تبدیلی سیب می‌توان به تولید نکتار، آبمیوه، کمپوت، کنستانتره و … اشاره کرد. برخی دیگر از محصولات فرآوری شده سیب عبارت‌اند از:
- کمپوت
- شیره
- پکتین از سیب
- سرکه
- نکتار
- شربت
- اسانس
- مربا و مارمالاد
- سیب خشک
به‌طورکلی فرآیند تولید، در صنایع تبدیلی شامل مراحل زیر است:
- تهیه مواد اولیه
- شستشو
- جداسازی یا سورتینگ
- خرد کردن
- گرم کردن مش
- فرمانتاسیون مش
- پرس کردن
- آروماگیری
- شفاف‌سازی
- فیلتراسیون
- کنستانتره شدن
- انبار کردن
به‌منظور ارتقا و حفظ کیفیت محصولات فرآوری شده، هرکدام از مراحل فوق به حداقل‌هایی نیازمند است. به‌روزرسانی فنآوری و لزوم نوآوری جهت حضور موفق در بازارهای جهانی ازجمله مواردی است که در صنایع تبدیلی باید مدنظر قرار گیرد.
متأسفانه پراکندگی نامتوازن صنایع تبدیلی در استان‌های مختلف کشور، مشکلاتی را درزمینهٔ فرآوری سیب برای تولیدکنندگان فراهم نموده است. به نقل از خبرگزاری ایرنا و به گفته رئیس سازمان کشاورزی آذربایجان غربی، کل سیب تولیدشده در این استان جذب صنایع تبدیلی می‌شود. اما در همین حین در آذربایجان شرقی به دلیل نبود صنایع تبدیلی حجم قابل‌توجهی از سیب تولیدی این استان از بین می‌رود. (به نقل از خبرگزاری مهر)
بی‌شک سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و توجه به پراکندگی متوازن این صنعت، بهره‌وری صنعت کشاورزی و در کنار آن صادرات و ارزآوری را دوچندان خواهد نمود.
بازار صادرات سیب ایران
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، صادرات سیب‌درختی ایران در سال 99 حدوداً معادل 880 هزار تن و به ارزش بیش از 325 میلیون دلار بوده است. به گفته مدیرعامل زنجیره سیب ایران، از میزان کل صادرات ایران در سال 99، 80 درصد سیب به کشورهای عراق و افغانستان صادر می‌شود. در کنار عراق و افغانستان، پاکستان یکی دیگر از بازارهای پر تقاضای سیب ایرانی است. البته مواردی چون ظاهر، طعم و ارگانیک بودن محصولات از مواردی است که برای بازرگان پاکستانی بسیار مهم است.
روسیه یکی دیگر از کشورهایی است که بازار مناسبی برای عرضه سیب ایرانی دارد. برای ورود به این بازار باید توجه داشت که بازرگانان روس به‌شدت به کیفیت و قیمت محصول حساس هستند.
مشخصات سیب صادراتی
برای صادرات سیب توجه به برخی نکات اهمیت دارد. به‌طورکلی برخی از مهم‌ترین عوامل در تعیین کیفیت سیب جهت صادرات را این‌گونه می‌توان برشمرد:
- دارا بودن پوست صاف و شفاف
- سفت و بدون لک بودن سیب
- دارا بودن اندازه و وزن مناسب
- زمان چیده شدن سیب
در کنار موارد فوق، نوع بسته‌بندی و چیدمان محصول نیز حائز اهمیت است. تجار و بازرگانان بایستی به این نکته توجه داشته باشند که کشورهای مختلف، استانداردها و قوانین مختلفی را برای کیفیت و سلامت محصولات اعمال می‌نمایند. ازاین‌رو توصیه می‌کنیم پیش از اقدام به صادرات قوانین و استانداردهای کشور مقصد را به‌دقت موردبررسی قرار دهید.
“رایگان و بدون کارمزد، از یک کلیو تا یک کشتی از محصولات غذایی،آرایشی بهداشتی و صنایع دستی رو در سایت سندبادسل بفروش. کافیه فقط ثبت نام کنی!!!! “
