اصلاح نظام یارانه‌ای کشور در چند روز اخیر کلید خورد و پس از واریز مبالغ یارانه‌ای جدید به حساب خانوارها قیمت جدید کالاهای اساسی نیز اعلام شد و بر اساس این تغییرات هر کیلو مرغ به 64 هزار تومان هر کیلو تخم مرغ به 40 هزار تومان افزایش یافت و لبنیات نیز در این بین با تغییراتی مواجه شد.
البته با اجرای این سیاست بساط نقد و تحلیل نیز حسابی داغ شده به طوریکه مسئولان بانک مرکزی اساسا تاثیر اصلاح یارانه‌ای را در نرخ تورم کمتر از 10 درصد دانسته و حتی بررسی‌ها از میزان پرداخت یارانه‌ها با قیمت کالاهی اساسی نشان می‌دهد که قدرت خرید خانوارها نیز در نظر گرفتن این فاکتورها با رشد مواجه شده است.
اگرچه تردید نیست که اگر رشد قیمت‌ها تنها به چند کالای اساسی محدود شود قدرت خرید خانوارها با افزایش مواجه می‌شود اما تجربه نشان داده در اقتصاد ایران رشد قیمتی کالاهای اساسی به تمامی حوزه‌ها تسری خواهد یافت و این درحالی‌است که در فهرست قیمت‌های جدید دولت کالاهایی همچون گوشت قرمز که سهم عمده‌ای سبد مصرفی خانوارهای را به خود اختصاص می‌دهد وجود ندارد بنابراین در صورتیکه سایر کالاهای موجود در سبد خانوارها مورد احتساب قرار گیرد احتمالا افزایش قدرت خریدی در یارانه بگیران شاهد نخواهیم بود.
اگرچه که کارشناسان معتقدند این اقدامات به صورت مسکنی موقت عمل کرده و از آنجایی که اقتصاد کشور فرصت اصلاح را در سال‌های گذشته از دست داده در شرایط کنونی باید سیاست‌های حمایتی در درازمدت عملیاتی شود.
بر اساس این گزارش با وجود افزایش قیمت 4 قلم کالای اساسی از جمله مرغ، تخم مرغ، روغن و لبنیات از 22 اردیبهشت ماه، با محاسبات صورت گرفته قدرت خرید 9 دهک افزایش یافته است؛ برای مثال یک خانواده 4 نفره در دهک اول شهری، نفری 400 هزار تومان و مجموعا یک میلیون و 600 هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند. هزینه خرید مرغ، تخم مرغ، شیر، پنیر و انواع روغن این خانواده قبل از اصلاح قیمت‌ها 241 هزار تومان بود که با تغییر قیمت این اقلام، 568 هزار تومان خواهد شد.
این یعنی هزینه این خانواده 327 هزار تومان افزایش یافته است. همچنین میزان یارانه خالص دریافتی این خانواده نسبت به یارانه قبلی یک میلیون و 250 هزار تومان افزایش یافته، این یعنی قدرت خرید این خانواده در 4 کالای ذکر شده 923 هزار تومان زیادتر شده است.
در دهک دوم شهری نیز محاسبات به همین شکل است. یعنی یک خانواده 4 نفره مبلغی بالغ بر یک میلیون و 600 هزار تومان یارانه دریافت می‌کند با این تفاوت که هزینه خرید اقلامی چون مرغ، تخم مرغ، لبنیات و روغن پیش از اصلاح قیمت برای آنها 336هزار و 500 تومان بود که بعد از این اصلاح به 803 هزار تومان می‌رسد و افزایش هزینه 466 هزار و 500 تومانی را تجربه خواهند کرد. اما میزان افزایش یارانه خالص دریافتی آنها یک میلیون و 250 هزار تومان خواهد بود و این یعنی قدرت خرید دهک دوم شهری 783 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.
یک خانواده چهار نفره در دهک سوم شهری نیز مانند دو دهک قبل یارانه یک میلیون و 600 هزار تومانی دریافت خواهند کرد.
این دهک که پیش از افزایش قیمت‌ها برای خرید اقلام اساسی 375 هزار تومان هزینه می‌کرد بعد از اصلاح قیمت‌ها باید 918 هزار تومان هزینه کند و 543 هزارتومان به هزینه‌های آنها اضافه خواهد شد اما با توجه به افزایش یارانه خالص دریافتی مانند دو دهک قبلی به قدرت خرید این خانواده در دهک سوم 706 هزار تومان اضافه می‌شود. دهک چهارم شهری اما متفاوت با سه دهک قبلی است.
یک خانواده 4 نفره در دهک چهارم مجموعا یک میلیون و 200 هزار تومان یارانه دریافت می‌کند. میزان یارانه خالص دریافتی آنها نسبت به قبل 846 هزار تومان افزایش یافته است. این یعنی با وجود اینکه هزینه‌های خرید 4 قلم کالای اساسی آنها از 397 هزار تومان قبل از اصلاح قیمت‌ها به 952 هزار تومان بعد از اصلاح قیمت‌ها تغییر می‌کند و هزینه‌های آنها 555 هزار تومان زیادتر می‌شود اما قدرت خریدشان نیز 291 هزار تومان بیشتر می‌شود.یک خانواده 4 نفره در دهک پنجم نیز مانند خانواده چهارنفره در دهک چهارم یارانه دریافت می‌کند.
هزینه خرید مرغ، تخم مرغ، پنیر، شیر و انواع روغن برای این خانواده قبلا 433 هزار تومان بود که به یک میلیون و 42 هزار تومان تغییر خواهد کرد.
این یعنی با توجه به اینکه هزینه این خانواده 609 هزار تومان زیادتر شده، اما با توجه به یارانه جدید دریافتی قدرت خریدشان نیز 236 هزار تومان افزایش خواهد یافت.دهک ششم نیز مانند دو دهک قبل از خود است.
یعنی یک خانواده چهار نفره در این دهک یک میلیون و 200 هزار تومان یارانه می‌گیرند و میزان یارانه خالص دریافتی آنها 846 هزار تومان افزایش می‌یابد.
هزینه‌های خرید این خانواده از 436 هزار تومان به یک میلیون و 48 هزار تومان افزایش خواهد یافت و با وجود اینکه تغییر قیمت‌ها 611 هزار تومان به هزینه خانوار اضافه می‌کند ولی به قدرت خرید آنها 234 هزار تومان اضافه خواهد شد.
یارانه دهک هفتم نیز مانند دو دهک قبلی بوده با این تفاوت که هزینه خرید چهار قلم کالای اساسی برای آنها از 474 هزار تومان به یک میلیون و 170 هزار تومان تغییر خواهد کرد. این یعنی 696 هزار تومان به هزینه خانواده اضافه خواهد شد ولی به قدرت خرید آنها 150 هزار تومان اضافه می‌شود. البته این روند در دهک‌های هشتم و نهم که از قدرت مالی بیشتری بر خوردارند به 71 و 18 هزار تومان می‌رسد.
تمرکز بر ترمیم طولانی مدت قدرت خرید مردم
جعفر خیرخواهان کارشناس اقتصادی در این رابطه می‌گوید: موضوعی که نمی‌توان در آن تردیدی کرد این است که اقتصاد ایران در حدود 10 سال گذشته، کوچک‌تر شده و با مشکلاتی جدی دست و پنجه نرم کرده است. وی با بیان اینکه فاصله ایجاد شده میان قیمت‌ها و قدرت خرید مردم به راحتی پر نمی‌شود، تشریح کرد: با افزایش میزان یارانه نقدی در روزهای گذشته این امید به وجود آمده که تغییراتی در قدرت خرید مردم ایجاد شود، اما واقعیت این است که این تحولات به شکل یک مُسکن عمل می‌کنند و اقتصاد ما که در سال‌های گذشته فرصت اصلاحات کلان را از دست داده است، امروز باید به لزوم انجام این اصلاحات برای ترمیم طولانی مدت قدرت خرید مردم تمرکز کند.
خیرخواهان با اشاره به لزوم ارتباط دقیق میان دولت و مردم، تاکید کرد: دولت باید به شکل دقیق به مردم توضیح دهد که اقتصاد کشور را در چه شرایطی تحویل گرفته و اصلاحاتی که در دستور کار قرار داده با چه هدفی اجرایی می‌شوند. در واقع این تغییرات باید یک متولی مشخص داشته باشد تا هم به مردم شرایط را توضیح بدهد و هم نحوه اجرای سیاست‌های تازه را تشریح کند تا اگر شرایط به نفع مردم تغییر کرد، آنها در جریان این تغییرات باشند.همچنین دولت باید اعلام کند که تامین کالاهای موردنیاز آنها نیز بدون هیچ مشکلی انجام خواهد شد.
