در حال حاضر، سایه سنگین ویروس کرونا بر تمامی صنایع گسترده شده است. ماهیت همه گیری ویروس کرونا نه تنها بر سلامت و کیفیت زندگی مردم تأثیر گذاشته، بلکه اقتصاد جهانی و زنجیره تامین در همه کشورهای جهان را نیز مختل کرده است. اما تاثیرکرونا بر اقتصاد صنایع غذایی چگونه است؟ آیا صنایع غذایی در این همه گیری متحمل آسیب شده اند؟ در این مقاله به بررسی چگونگی رابطه کرونا و اقتصاد صنایع غذایی خواهیم پرداخت.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
فهرست مطالب مقاله
کرونا بر چه صنایعی تاثیر گذاشت؟
به جرئت می توان گفت که با شیوع پاندمی کرونا، صنایع گردشگری، هتلداری، هواپیمایی و همچنین رستوران ها بیشترین آسیب را متحمل شده اند. بسیاری از این صنایع برای ادامه فعالیت مجبور به تعدیل نیرو شدند که این خود موجب افزایش نرخ بیکاری شد. تعطیلی این قبیل صنایع که خود از مصرف کنندگان عمده مواد غذایی هستند، بر صنایع غذایی نیز تاثیرات سوئی بر جای گذاشته است.
از سوی دیگر بهای تمام شده مواد غذایی به دلیل اختلال در روند تولید و تامین نیروی انسانی و همچنین خدمات حمل و نقل با افزایش همراه بود. بنابر اعلام سازمان ملل متحد، به دلیل قطع مهاجرت فصلی نیروهای کار، به دلیل تعطیلی های اقتصادی، قرنطینه و محدودیت سفرها، کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی با مشکل روبرو شده و این خود عامل کاهش تولید و همچنین افزایش بهای مواد غذایی بوده است.
کاهش تقاضا، قیمت برخی محصولات غذایی را کاهش داده و زیان قابل‌‌توجهی را متوجه صنایع غذایی کرده است.
هر چند بخش تولید محصولات کشاورزی به دلیل کمبود نیروی کار با مشکلاتی مواجه شد؛ اما به نظر می رسد که بخش مصرف محصولات کشاورزی شدیدا تحت تاثیر پاندمی کرونا است. برآوردها حاکی از آن است که کاهش مصرف باعث کاهش ۸/ ۷ درصدی در میزان درآمد عرضه‌کنندگان محصولات کشاورزی و مواد غذایی شده است. علاوه بر این با توجه به کنترل و محدودیت‌های اعمال شده در مبادی گمرکی کشورها، بخش تجارت نیز با بیش از ۱۰ درصد زیان روبرو شده است.
در دروان کرونا بر صنایع غذایی چه گذشت؟
در میان بسیاری از بخشهای تولیدی، صنایع غذایی از صنایعی است که نیازهای اساسی انسان را تامین و برآورده می کند. از آنجا که غذا نیاز اساسی بشر برای تغذیه و ادامه حیات است؛ لذا باید فرآیند تامین مواد غذایی در شرایط همه گیری نیز ادامه یابد. صنایع غذایی، شبکه ای پویا و جهانی و متشکل از مشاغل متنوع است که غذای مردم جهان را تأمین می کند. بنابر گزارش منتشر شده در سال 2020 ، صنعت غذایی سریع ترین رشد را در میان دیگر صنایع داشته است.
با توجه به چشم اندازهای جدید اجتماعی ، زیست محیطی و اقتصادی متاثر از ویروس کرونا، مشاغل مختلف با مشکلات متعددی به دلیل محدودیت های تجاری روبرو شدند که ضررهایی را برای آنان به همراه داشت. برخی از ضررها بدین شرح است:
- از دست دادن تولید
- بحران زنجیره تامین
- لغو سفارشات صادراتی
- کمبود مواد اولیه
- مشکلات حمل و نقل به دلیل بسته شدن مرزها
بیشتر بخوانید: فروش مستقیم محصولات کشاورزی؛ چرا و چگونه؟
گزارش اخیر مجله فورچون نشان می دهد که 94 درصد از 1000 شرکت بررسی شده، با نوسانات مربوط به ویروس کرونا مواجه شده و 75 درصد از آنها تحت تأثیرات منفی این پاندمی قرار گرفته اند. صنایع غذایی به دلیل ویروس کرونا با چالش های متعددی روبرو شدند که عبارت اند از:
- عملیات زنجیره تامین
- اصول ایمنی و بهداشتی
- آموزش های مبتنی بر پاندمی کرونا
- مدیریت و مقابله با حوادث
- آگاهی سازی نسبت به پاندمی و تبعات آن
- شکل دهی مجدد مدل کسب و کار
- دیجیتالی کردن و بهره گیری از پیشرفت های فناوری
- سایر تأثیرات پیش بینی نشده
کرونا و اقتصاد صنایع غذایی
بر پایه گزارش فائو در خصوص «بازار محصولات کشاورزی و سیاست های تجاری در زمان شیوع کرونا»، پاندمی کرونا به شدت بر عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی اثر گذاشته است. واکاوی اطلاعات جمع آوری شده از سوی سازمان بهداشت جهانی و سازمان تجارت جهانی و همچنین تحلیل داده های همه گیری های پیشین، پاسخ روشنی نمی دهد که چرا آثار ناشی از همه گیری کرونا بر اقتصاد جهانی و عواقب آن بسیار متفاوت و غیرقابل پیش بینی است.
همانطور که گفته شد یکی از مشهودترین آثار بحران کرونا، در تقاضای مواد غذایی نمود پیدا کرد. تجزیه و تحلیل بحران مالی سال 2008 به خوبی رابطه میان درآمد کمتر و عدم قطعیت شرایط، با مدیریت هزینه ها از سوی مردم را نشان داد. در شرایط نامطمئن مردم سعی میکنند میزان هزینه های خود را به حداقل ممکن برسانند.
در نتیجه این امر منجر به کاهش تقاضا، فروش و به تبع آن کاهش تولید شد. علاوه بر این مردم برای برون رفت از مشکلات اقتصادی، به اجرای استراتژی های منفی دست زدند. برخی از این استراتژی های مشکل آفرین عبارت اند از:
- فروش دارایی های مولد
- تنوع غذایی کمتر خانوار
- صید بیش از حد برای جبران درآمدهای محدود
تقاضای غذا به طور کلی غیر ارتجاعی است. اما در کشورهای فقیر ، میزان تقاضای مواد غذایی با میزان درآمد رابطه مستقیم دارد. به عبارت دیگر در کشورهای فقیر از دست دادن فرصت های درآمدی می تواند بر مصرف تأثیر بگذارد.
ترس از ابتلا به کرونا موجب کاهش مراجعات مردم به فروشگاه ها و مراکز خرید شد. از سوی دیگر عادات خرید و مصرف مواد غذایی نیز دستخوش تغییر شده است. کاهش مشتریان رستوران ها و افزایش فروش آنلاین مواد غذایی از نشانه های این تغییر عادت است.
به گفته B. Abassin ، اقتصاددان ارشد FAO ، بحران کرونا بحران تولید نیست؛ بلکه بحران حمل و نقل و تدارکات است.
در جریان پاندمی کرونا، رهبران جهان به منظور مهار این بیماری اقداماتی را برای کاهش حجم حمل و نقل کالا از طریق زمین، دریا و هوا و همچنین کاهش مهاجرت نیروی کار در سطح ملی و بین المللی اتخاذ کردند. اما این اقدامات منجر به اختلال اساسی در زنجیره تأمین مواد غذایی شد و موانعی را برای انتقال مواد غذایی و محصولات کشاورزی ایجاد کرد.
کارایی لجستیک در بخش کشاورزی ، به ویژه در دوران بحران ، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ناکارآمدی لجستیک تأثیر منفی بر کیفیت و ایمنی غذا خواهد داشت. به عنوان مثال ممنوعیت حمل بار و معطلی کانتینرها در مرزها، عرضه کالاهای فاسدشدنی گرانقیمت مانند میوه های تازه، سبزیجات، ماهی و غذاهای دریایی را با مشکل مواجه کرد. این شرایط، میزان دسترس پذیری مواد غذایی را کاهش داد.
یکی از مشکلات موجود در بررسی تاثیرات اقتصادی کرونا بر صنایع غذایی، وجود حجم عظیمی از داده های میدانی و فقدان داده های علمی-تحلیلی درخصوص تاثیرات اقتصادی این ویروس است.
اثرات کرونا بر اقتصاد جهانی
پاندمی کرونا اثراتی فراتر از ایمنی انسان و بهداشت عمومی در جهان بر جا گذاشت. اولین و مهم ترین اثر این پاندمی، بی شک بر اقتصاد جهانی احساس شد. در حال حاضر اقتصاد جهانی متزلزل شده است؛ چرا که مشخص نیست این بیماری تا چه اندازه پیش خواهد رفت، چه زمانی تحت کنترل قرار خواهد گرفت و چه آسیب هایی را از نظر سلامتی به انسان وارد می کند.
این پاندمی آمار رشد اقتصادی چین را معکوس کرده و روند تولید در این کشور را مختل کرده و لوکوموتیو اقتصاد اروپا نیز با سرایت این بیماری متوقف شده است.
کشورهای قدرتمند اقتصادی از طریق اجرای سیاست گسترش پولی، سعی در کنترل بحران اقتصادی داشتند؛ اما این اقدامات باعث کاهش رکود در اقتصاد نمی شود، چرا که بازارهای واقعی جهانی متوقف شده اند. با توجه به شرایط موجود، بعید است که وضعیت اقتصاد جهانی تا سال 2023-2022 بهبود یابند. از این رو این وضعیت ممکن است به یک بحران اقتصادی جهانی منجر شود و می تواند کشورهایی را که اقتصادهای شکننده دارند، در تلاطمات خود غرق کند. بنابراین پاندمی کرونا ممکن است اقتصاد جهانی را به جای یک بحران مقطعی در یک بحران تاریخی فرو برد و یک تغییر وضعیت ساختاری در اقتصاد جهانی را به ارمغان آورد.
