همانگونه که در مقاله «تجارت لوازم آرایشی» اشاره شد، امروزه مصرف محصولات آرایشی رشد چشمگیری داشته، و این صنعت را به صنعتی سودآور تبدیل کرده است. با توجه به افزایش مصرف لوازم آرایشی، بحث کیفیت و بهداشت این مواد و سلامت مصرف کنندگان مطرح می شود. اولین سوالی که در ذهن هر مصرف کننده نقش می بندد این است که آیا وجود « سرب در لوازم آرایشی» صحت دارد؟! در این مقاله به بررسی این موضوع مهم خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب مقاله
چیستی سرب و اثرات آن بر بدن
سرب عنصری کشنده است که در محیط پیرامون ما وجود دارد. وارد شدن میزان اندکی سرب به بدن خطری برای سلامتی ایجاد نمی کند. اما انباشت این ماده در بدن تهدید اصلی برای سلامتی است. انباشت این ماده در بدن به صورت نامحسوس و در گذر زمان رخ می دهد. این انباشت می تواند به ارگان های مختلف بدن آسیب جدی برساند. برخی از آسیب های این ماده خطرناک عبارت است از:
- مشکلات کلیوی
- نقض شنوایی غیر قابل بازگشت
- آسیب دائمی عصبی و مغزی
- کاهش بهره هوشی به ویژه در کودکان
- مشکلات گوارشی
- فشار خون
از فلزاتی چون سرب و کادمیوم به عنوان ماده نگهدارنده و رنگی در محصولات آرایشی استفاده می شود.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
سرب در لوازم آرایشی
امروزه بسیاری از بانوان به دنبال لوازم آرایشی ای هستند که از ماندگاری بالایی برخوردار باشد. تولیدکنندگان لوازم آرایشی با توجه به این نیاز، اقدام به تولید و فروش لوازم آرایشی با ماندگاری بالا نموده اند. لازم است بدانید مواد آرایشی با ماندگاری بالا روی پوست، اغلب حاوی درصد بالایی سرب هستند. به عبارت دیگر هر چه میزان سرب در مواد آرایشی بیشتر باشد، ماندگاری این محصولات نیز بیشتر خواهد بود.
یکی از ویژگی های سرب، تاثیر آن بر ماندگاری پارافین و رنگ روی پوست است.
محققان فرانسوی با بررسی ترکیبات لوازم آرایشی دریافتند که بسیاری ازمحصولات با دارا بودن بیش از 40 درصد ترکیبات سمی، برای سلامتی مضر هستند. وجود ترکیبات سمی به مرور زمان مشکلات پوستی نظیر لکه های پوستی و چین و چروک را به همراه دارد.
با توجه به حساسیت عمومی نسبت به وجود سرب و مواد شیمایی خطرناک در لوازم آرایشی، سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2016 اقدام به تدوین دستورالعملی برای سنجش میزان سرب در لوازم آرایشی نمود. میزان لول مجاز سرب به ازای هر محصول 20 واحد در میلیون در نظر گرفته شده است. آزمایشات ثابت نمود که میزان سرب به کار رفته در بسیاری از برند های آرایشی کمتر از 20 واحد در میلیون است.
سازمان غذا و داروی آمریکا، روش مالش طلا یا نقره روی رژلب، به منظور شناسایی سرب را روشی غیرعلمی و اثبات نشده اعلام کرد. تعیین سرب در محصولات آرایشی و بهداشتی، تنها با روش های شیمیایی مثل جذب اتمی (Atomic Absorption) امکان پذیر است.
نتایج یک بررسی علمی درخصوص کاربرد سرب در لوازم آرایشی
در پژوهشی علمی که در فصلنامه علمی و پژوهشی «انجمن علمی بهداشت محیط ایران» منتشر گردید؛ وجود فلزات سرب و کادمیوم در 3 محصول آرایشی کرم ضدآفتاب، رژلب و رنگ مو از برندهای مختلف داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی نشان داد که رژلب حاوی مقادیر بالایی از سرب و کادمیوم نسبت به کرم ضد آفتاب و رنگ مو است. از این رو وجود مقادیر بالایی از سرب در رژلب، نشانگر استفاده محتاطانه از این ماده آرایشی است.
در استانداردهای ساخت محصولات آرایشی، حد مجازِ مشخصی برای غلظت فلزات سنگین عنوان نشده است. طبق استانداردهای سازمان غذا و داروی آمریکا، میزان سرب در محصولات آرایشی بایستی کمتر از 20 واحد در میلیون باشد. همچنین مصرف کادمیوم و کروم در محصولات آرایشی ممنوع اعلام شده است.
نظر محققان و مراکز علمی در خصوص سرب در لوازم آرایشی
سازمان بهداشت و نظارت بر محصولات آرایشی بهداشتی نیوزلند در گزارشی اعلام کرد که سرب در همه جا وجود دارد. از نظر این سازمان ترساندن مردم از میزان مجاز سرب در محصولات آرایشی فقط تشویش اذهان عمومی است. این سازمان در خبری رسمی عنوان نمود که محصولات آرایشی، میزان مجاز و بی‌خطری از سرب را دارا هستند. از سرب برای ایجاد رنگ در مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.
دکتر حسین طباطبایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، نیز در گفتگویی با «علم نت» شناسایی سرب در محصولات آرایشی از طریق طلا یا نقره را روشی غیر علمی اعلام و آن را شگردی تبلیغاتی عنوان نمود.
وجود موم عسل در محصولات آرایشی مانند رژلب، علت واکنش سیاه شدن محصول در کنار همه فلزات است.
سازمان غذا و داروی آمریکا نیز در مقاله ای با عنوان «سرب در مواد آرایشی» به بررسی دقیق و علمی این مطلب پرداخت. طبق این بررسی 99 درصد رژلب های موجود در بازار آمریکا، دارای سرب کمتر از 10 واحد در میلیون هستند. این به معنای بی خطر بودن این محصولات است.
بیشتر بخوانید: مقاله سازمان غذا و داروی آمریکا در خصوص رنگ های مجاز برای استفاده در لوازم آرایشی
چگونه لوازم آرایشی سلامت را انتخاب کنیم؟
همانطور که گفته شد، محصولات آرایشی با ماندگاری بالا، دارای مقادیر زیادی سرب هستند. از این رو توصیه می شود که از مصرف چنین محصولاتی اجتناب نمایید. در خصوص رژلب، هر چه رنگ این محصولات تیره تر باشد، وجود میزان بالای سرب در آنها محتمل تر است.
سازمان غذا و داروی آمریکا خط چشم های سنتی چون Kohl, Kajal, Al-Kahal, Surma و… را خطرناک و حاوی سرب بالا اعلام کرده است. این خط چشم های سنتی در بسیاری از کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می گیرند.
لوازم آرایشی معتبر که مواد مصرف شده در تولید آن روی برچسبشان ذکر شده است، فاقد سرب هستند. وزارت بهداشت ایران برای لوازم آرایشی و بهداشتی که حاوی سرب باشند، برچسب فارسی تایید شده صادر نمی کند.
در هنگام خرید لوازم آرایشی، از برچسب وزارت بهداشت و پلمپ بودن آن محصول اطمینان حاصل کنید. براساس ماده ۱۱ قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، بایستی روی تمام اقلام خارجی برچسب فارسی نویس شامل نام محصول، نام تجاری، تاریخ تولید و انقضا، شماره مجوز ورود از وزارت بهداشت و نام شرکت واردکننده درج شده باشد.
دقت داشته باشید که شماره ثبت، شماره بهره برداری و بارکد به هیچ عنوان نشانه مجوز تولید بهداشتی نیست. مواد آرایشی باید دارای پروانه ساخت یا مجوز رسمی ورود از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را دارا باشند.
مندرجات وزارت بهداشت روی مواد وارداتی به سه شکل برچسب، مهر ( مانند درج تاریخ تولید و تاریخ انقضا) یا به صورت فارسی نویس روی برچسب اصلی ظرف است. نوع آخر، بهترین نوع ممکن برای شناسایی غیرتقلبی بودن آن محصولات است.
برای اطمینان از سلامت محصولات، حتما محصولات آرایشی را از فروشگاه ها و داروخانه های معتبر خریداری نمایید.
برای علاقه مندان به مقالات علمی در حوزه لوازم آرایشی، سایت «انجمن شیمی دانان آرایشی و بهداشتی» را پیشنهاد می کنیم.
