در بازار پررقابت امروز، بسته‌بندی یکی از مؤثرترین ابزارهای بازاریابی در فرایند جذب مشتری و فروش محصولات است. عکس، طرح، نقش، تصویر، تایپوگرافی و … از عوامل تأثیرگذار در طراحی گرافیک بسته‌بندی هستند. طرح و تصویر، ساختار، لوگو و رنگ در ساختن شخصیت و برند نقش مهمی ایفا می‌کنند. در این مقاله به بررسی اهمیت طراحی گرافیکی بسته‌بندی پرداخته‌ایم.
فهرست مطالب مقاله
طراحی گرافیکی بسته‌بندی
در یک طراحی بسته‌بندی، هنر، علم و تکنولوژی نوین به خدمت گرفته می‌شوند، تا اثری قابل‌ارائه در برابر دیدگان نسل تنوع گرای امروزی شکل گیرد. نقشِ طرح و تصویر در بسته‌بندی را می‌توان به نیرویی جهت کمک به تجسم و فهم محتویات درونی بسته تشبیه کرد. اهمیت طراحی گرافیک، چاپ و بسته‌بندی محصولات را چنین می‌توان برشمرد:
- معرفی بهتر محصولات
- ورود به بازارهای جهانی
- افزایش فروش و به‌تبع آن افزایش تولید
- افزایش ارزش افزوده
متأسفانه در حال حاضر، صنایع داخلی و حتی تجار توجه چندانی به اهمیت طراحی گرافیکی بسته‌بندی ندارند؛ و این نشان از عقب ماندن ایران از قافله جهانی دارد. حتی در بسیاری موارد، اصالت کالای ایرانی به دلیل عدم توجه به نحوه ارائه آن به کام دیگر کشورها که از روش صادرات مجدد استفاده می‌کنند، تمام می‌شود. زعفران ایرانی یکی از قربانیان این بی‌توجهی است. به‌جرئت می‌توان هنر طراحی بسته‌بندی را از حساس‌ترین و مهم‌ترین مراحل چرخه تولید و فروش دانست؛ چرا که رضایت مصرف‌کننده و تولیدکننده در گرو اصول علمی طراحی است.
طراح گرافیست با طرحی که برای محصول انتخاب می‌کند، می‌تواند اعتماد و همراهی مشتری به محصول را جلب نماید.
طرح و نقش و المان‌های تصویری در طراحی گرافیکی بسته‌بندی، بر اساس مخاطب و بازار هدف گزینش می‌شوند. گاهی برای یک بازار هدف استفاده از نمادهای سمبلیک پاسخگو است و گاهی استفاده از تصاویر واقعی نیاز مخاطب را برطرف می‌نماید. رسیدن به یک طراحی گرافیکی مناسب علاوه بر دانش طراح گرافیک، نیاز به پژوهش و همراهی تیم بازاریابی نیز دارد.
طراحی و گرافیک زیبا در بسته‌بندی به‌عنوان اولین رسانه بصری میان محصول و مخاطب، می‌تواند احساسات وی را تحت تأثیر قرار دهد.
یک بسته‌بندی مناسب می‌تواند اثربخشی یک آگهی تبلیغاتی ۵ ثانیه‌ای را در ذهن مخاطب تداعی کند.
ارتباط گرافیک بسته‌بندی و صادرات
در بازارهای پررقابت بین‌المللی، تولیدکنندگان با کمک طراحان حرفه‌ای بر آن هستند تا به مدد روش‌های نوین و با بهره‌گیری از بهترین مواد و ماشین‌آلات، محصولات خود را به بهترین شکل ممکن ارائه نمایند. آنان با این روش مخاطبان و مشتریان خود را مبهوت نموده و فروش بیشتر را برای خود رقم می‌زنند.
بی‌تردید توجه به طراحی گرافیکی در بسته‌بندی از مهم‌ترین فاکتورهای فروش و موفقیت در بازار تجاری است. در حال حاضر بسیاری از کشورها تنها به‌واسطه طراحی و بسته‌بندی مجدد کالاهای وارداتی، خود را در زمره تولیدکنندگان آن کالا قرار می‌دهند.
جهان امروز تشنه تولید کالا نیست؛ بلکه این تولید هنر است که چرخ‌های اقتصاد را به حرکت درمی‌آورد.
به‌عبارتی‌دیگر بسته‌بندی یکی از عوامل مؤثر انگیزشی در رشد جوامع صادراتی است. یک گرافیک بسته‌بندی مناسب علاوه بر گیرایی، نقش شناسنامه کالا را نیز ایفا می‌کند. مهم‌ترین نکته در زمینه صادرات محصولات باید به آن دقت داشت این است که برخی فرم‌ها، رنگ‌ها و تصاویر در یک فرهنگ دارای معانی خاصی هستند؛ ازاین‌رو فرهنگ غالب بازار هدف بایستی به‌دقت مورد بررسی قرار گرفته و رعایت اصول در اولویت طراح قرار گیرد.
سندبادسِل، پلتفرمی مطمئن برای خرید و فروش محصولات
مبانی گرافیک بسته‌بندی
یک گرافیک مناسب برای بسته‌بندی اصول و استانداردهای بسیاری را شامل می‌شود که پرداختن به همه این موارد از حوصله این مقاله خارج است؛ ازاین‌رو به معرفی نکات اصلی اکتفا نموده و پیشنهاد می‌کنیم برای کسب موفقیت در این زمینه از دانش افراد متخصص و خبره بهره ببرید. برخی مبانی گرافیک بسته‌بندی بدین شرح است:
- تعادل و یکپارچگی
- تقارن هندسی
- تعادل غیرمتقارن
- هماهنگی و همخوانی عناصر
- توجه به رنگ‌ها، خطوط و نمادها
جهت‌دهی خطوط می‌تواند احساسات متفاوتی را در فرد ایجاد کند. خط افقی تداعی‌گر آرامش، عمودی بیانگر وقار، قطری نشان سرزندگی و منحنی بیانگر فریبندگی است.
- شکل‌ها و عکس‌ها
- صفحه‌آرایی
- وحدت
- توازن
- تناسب
- تضاد
- تاکید
- سادگی
- ترکیب‌بندی حروف (فونت)
ترکیب‌بندی حروف باید باشخصیت برند و محصول همخوانی داشته باشد.
- رنگ
- هندسه جعبه
بی شک طراحی یک بسته‌بندی موفق، تنها از عهده افراد متخصص و متبحر با دانش مرتبط برمی‌آید و یک فرد عادی نمی‌تواند ادعای خلق یک طراحی منحصربه‌فرد و اصولی را داشته باشد.
اهمیت رنگ در طراحی گرافیکی بسته‌بندی
امروز در بحث روان‌شناسی، رنگ‌ها به‌عنوان یکی از معیارهای سنجش شخصیت افراد به شمار می‌آیند. هر رنگ تأثیر جسمی و روحی خاصی را در فرد ایجاد می‌کند که نشانگر وضعیت روانی او است. این ارتباط با کمک پیشرفت‌های دانش فیزیولوژی و روان‌شناسی به اثبات رسیده است.
طی ۱۰۰ سال اخیر و با تحول صنعت رنگ‌سازی، رنگ‌ها به همه ارکان زندگی روحی بشر نفوذ کرده‌اند. امروز برخی روان‌شناسان معتقدند رنگی که برگزیده و دلخواه کسی است، می‌تواند گویای خصوصیات اخلاقی و روان‌شناسی وی نیز باشد. البته فرهنگ و قومیت افراد نیز در گزینش رنگ‌های دلخواه تأثیرگذار است. طبق بررسی‌های انجام شده معنا و مفهوم رنگ در ملل مختلف آسیا بسیار پررنگ‌تر است.
انتخاب رنگ مناسب بازار هدف، حساس‌ترین بخش در طراحی بسته‌بندی ویژه صادرات است.
برای مثال رنگ قرمز در چین نشانه طول عمر، وفاداری، اقبال و … است و این رنگ در کشورهای چون غنا و ماداگاسکار به معنای مرگ و خونریزی است. اینجاست که کار طراحان و گرافیست‌ها دشوار می‌شود؛ چرا که بایستی بر اساس فرهنگ و علائق مخاطب هدف عمل کنند تا بتوانند نظر آنها را جلب نمایند.
یک طراح در فرایند طراحی گرافیکی یک محصول باید به این نکات توجه نماید:
- مخاطب هدف
- نوع محصول
باتوجه به این دو مورد و با درک و شناخت کافی از علم، هنر، خلاقیت و تسلط به روان‌شناسی رنگ‌ها، یک طراح می‌تواند طرح گرافیکی مناسب بسته‌بندی را ارائه کند. هر جنس و کالا رنگ خاص خود را می‌طلبد و طراح با اشراف به این موضوع دست به انتخاب رنگ می‌زند. استفاده به جا و مناسب از رنگ‌ها می‌تواند ضامن موفقیت یک محصول در فرایند بازاریابی و فروش باشد.
مثال‌هایی از استفاده رنگ در طراحی بسته‌بندی
- رنگ سبز از یک سو بیانگر فساد و پوسیدگی است و از سوی دیگر نشانه طراوت و تازگی؛ این انتخاب به‌جای رنگ است که می‌تواند پیام درست را به مخاطب منتقل کند.
- در طراحی بسته‌بندی دم نوش‌های گیاهی می‌توان از رنگ‌های ملایم که همخوان با آن فرآورده گیاهی است، استفاده نمود.
- برای چای سیاه می‌توان به استفاده از رنگ‌های تیره در زمینه بسته‌بندی، حس مرغوبیت محصول را به مخاطب انتقال داد.
- در بسته‌بندی محصولات ویژه آقایان استفاده از حداقل رنگ و یا طیف مونوکروم نمایانگر پیامی محکم و مردانه است.
- استفاده از رنگ‌های آبی، سبز و زرد تداعی‌گر شادابی و حیات است. از این روز در بسته‌بندی محصولاتی چون آب‌معدنی، میوه و سبزی از این رنگ‌ها استفاده می‌شود.
- به‌کاربردن رنگ‌های صورتی روشن، آبی آسمانی و زرد روشن برای بسته‌بندی محصولاتی که حاوی فرآورده‌های لطیف و ملایم هستند، بسیار مناسب است.
- برای ایجاد حس تمول در مخاطب و القای کیفیت عالی محصول می‌توان از مقدار رنگ طلایی یا نقره‌ای به همراه رنگ‌های متالیک مانند قهوه‌ای، خاکستری و فیروزه‌ای استفاده نمود. (برای نمونه بسته‌بندی عطر و شکلات‌های گران‌قیمت)
اینکه از چه رنگ و فونتی برای طراحی گرافیکی بسته‌بندی محصولات خود استفاده کنید، با کمک دفترچه راهنمای هویت بصری برند (Brand Book) میسر است. دفترچه راهنمای هویت بصری برند شخصیتی متحدالشکل میان برند، محصولات و تبلیغات ایجاد کرده و به تثبیت هویت و شخصیت شرکت کمک می‌نماید. یک طراح می‌تواند با در اختیار داشتن این دفترچه و همچنین شناسایی بازار هدف، بهترین طرح گرافیکی را برای بسته‌بندی‌ها ارائه دهد.
مفاهیم رنگ‌ها در ملل مختلف
رنگ به‌عنوان بخشی از تعریف نماد، در ملل مختلف معانی مختلفی به خود می‌گیرد. گاهی مدیران بازاریابی بین‌المللی بدون توجه به بازار هدف، نمادهای فرهنگی خود را در بسته‌ها لحاظ می‌کنند که این می‌تواند به عاملی در شکت محصول در یک بازار هدف منجر شود. در ادامه به مفهوم برخی رنگ‌ها در ملل مختلف می‌پردازیم.
- رنگ سفید در کشورهای غربی رنگ تولد و نمایانگر وقایع شیرین زندگی است؛ درحالی‌که این رنگ در چین و هند نشانه عزاداری است.
- در آمریکا رنگ سبز نمایانگر نشاط و سلامتی است. اما این رنگ در کشورهایی با جنگل فراوان تداعی‌گر بیماری است. رنگ سبز، رنگ دلخواه بسیاری از اعراب است درحالی‌که در مناطقی از اندونزی، این رنگ منفی محسوب می‌شود. در ژاپن نیز رنگ سبز معرف تکنولوژی بالا است.
- رنگ قرمز در چین نشانه وفاداری، اقبال و فال نیک است و همین رنگ در کشورهایی چون ترکیه، غنا، ماداگاسکار و … نشانه مرگ است.
- از نظر آمریکایی‌ها رنگ آبی، رنگی مردانه است درحالی‌که در فرانسه و بریتانیا رنگ قرمز، رنگ مردانه محسوب می‌شود.
- در بسیاری از کشورهای دنیا زردرنگ زنانه است، اما از نظر آمریکایی‌ها صورتی رنگی زنانه است.
همه این موارد نشان می‌دهد که در طراحی بسته‌بندی یک محصول صادراتی به نکات بسیاری باید دقت نمود. اما صادرکنندگان چقدر با این مفاهیم آشنا هستند؟ آیا برای موفقیت در بازارهای جهانی از مشاوره متخصصین این حوزه کمک می‌گیرند یا این کار را هزینه اضافی قلمداد می‌کنند؟!
